وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  يَغْلِبُ الْمِقْدارُ عَلَى التَّقْديرِ حَتّى

و آن حضرت فرمود: مقدّرات بر تدبير غالب آيند تا بدان جا كه گاهى

تَكُونَ الاْفَةُ فِى التَّدْبيرِ.

آفت آدمى به تدبير خود اوست.

[وَ قَدْ مَضى هذَا الْمَعْنى فيما تَقَدَّمَ بِرِوايَة تُخالِفُ هذِهِ الاَْلْفاظَ.]

اين معنا در گذشته (شماره 16) به روايتى با الفاظ ديگر گذشت.

79

وَ مِنْ كِتاب لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از نامه هاى آن حضرت است

لَمَّا اسْـتُخْلِفَ، اِلى اُمَـراءِ الاَْجْنـادِ

به سرداران لشگر به وقتى كه به خلافت رسيد

اَمَّا بَعْدُ، فَاِنَّما اَهْلَكَ مَنْ كانَ قَبْلَكُمْ اَنَّهُمْ مَنَعُوا النّاسَ الْحَقَّ

اما بعد، پيشينيان را اين معنى به تباهى كشيد كه مردم را از حقّ

بازداشتند، آنها هم حق را

فَاشْـتَرَوْهُ ، وَ اَخَـذُوهُمْ بِالْباطِـلِ فَاقْتَـدَوْهُ .

به دنيا فروختند، ديگر آنكه مردم را به باطل بردند، آنها هم

باطل را پيروى كردند.

78

وَ مِنْ كِتاب لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از نامه هاى آن حضرت است

اَجابَ بِهِ اَبامُوسَى الاَْشْعَرِىِّ، عَنْ كِتاب كَتَبَهُ اِلَيْهِ مِنَ الْمَكانِ الَّذى اُقْعِدُوا فيهِ

در پاسخ نامه اى كه ابوموسى اشعرى از محلى كه در آن براى داورى نشانده

شده بودند به

لِلْحُكُومَةِ. وَ ذَكَرَ هذَا الْكِتابَ سَعيدُ بْنُ يَحْيَى الاُْمَوِىُّ فى كِتابِ الْمَغازى

آن حضـرت نوشت، اين نامه را سعيد بن يحيى امـوى در كتاب مغـازى آورده

ادامه »

77

وَ مِنْ وَصِيَّة لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از سفارشات آن حضرت است

لِعَبْدِاللّهِ بْنِ الْعَبّاسِ اَيْضاً، لَمّا بَعَثَهُ لِلاِْحْتِجاجِ عَلَى الْخَوارِجِ

باز هم به عبداللّه بن عباس، زمانى كه او را براى گفتگو با خوارج فرسـتاد

لاتُخاصِمْهُمْ بِالْقُرْآنِ، فَاِنَّ الْقُرْآنَ حَمّالٌ ذُووُجُوه، تَقُولُ

با آنان با قرآن به مناظره برنخيز، چرا كه قرآن تحمل معانى گوناگون دارد، 

تو چيزى از قرآن مى گويى

وَ يَقُولُونَ، وَلكِنْ حاجِجْهُمْ بِالسُّنَّةِ، فَاِنَّهُمْ لَنْ يَجِدُوا عَنْها مَحيصاً.

آنان چيز ديگر، ولى با كمك سنّت پيامبر(ص) با آنان احتجاج كن، كه

در برابر آن جز پذيرش گزيرى ندارند.

76

وَ مِنْ وَصِيَّة لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از سفارشات آن حضرت است

لِعَبْدِ اللّهِ بْنِ الْعَبّاسِ، عِنْدَ اسْتِخْلافِهِ اِيّاهُ عَلَى الْبَصْرَةِ

به عبداللّه بن عباس، وقتى كه او را در بصره به جاى خود قرار داد

سَعِ النّاسَ بِوَجْهِكَ وَ مَجْلِسِكَ وَ حُكْمِكَ، وَ اِيّاكَ وَ الْغَضَبَ،

دربرخورد با مردم و در نشستن با ايشان و داورى ميان آنان گشاده رو باش،

از خشم حذر كن،

فَاِنَّهُ طَيْرَةٌ مِنَ الشَّيْطانِ. وَ اعْلَمْ اَنَّ ما قَرَّبَكَ مِنَ اللّهِ يُباعِدُكَ مِنَ

كه آن سبكسرى و انگيزه شيطانى است. آگاه باش آنچه تو را به خدا نزديك

كند از آتش جهنّم

النّارِ، وَ ما باعَدَكَ مِنَ اللّهِ يُقَرِّبُكَ مِنَ النّارِ.

دور مى نمايد، و آنچه تو را از خدا دور كند به آتش نزديك خواهد نمود.

75

وَ مِنْ كِتاب لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از نامه هاى آن حضرت است

اِلى مُعاوِيَةَ مِنَ الْمَدينَةِ فى اَوَّلِ ما بُويِعَ لَهُ بِالْخِلافَةِ.

كه در آغاز بيعتِ مردم با آن حضرت به خلافت، از مدينه به معاويه نوشت.

ذَكَرَهُ الْواقِدِىُّ فى كِتابِ الْجَمَلِ

واقدى آن را در كتاب جمل روايت كرده

ادامه »

74

وَ مِنْ حِلْف لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از عهدنامه هاى آن حضرت است

كَتَبَهُ بَيْـنَ رَبيعَـةَ وَ الْيَمَـنِ، و نُقِـلَ مِنْ خَطِّ هِشـامِ بْنِ الْكَلْبِىِّ

كه ميان قبيله ربيعه و اهل يمن نگاشت، و از خط هشام بن كلبى روايت شده

هذا مَا اجْتَمَعَ عَلَيْهِ اَهْلُ الْيَمَنِ حاضِرُها وَ باديها، وَ رَبيعَةُ

اين عهدى است كه شهرنشين و باديه نشين اهل يمن، و مقيم

حاضِرُها وَ باديها، اَنَّهُمْ عَلى كِتابِ اللّهِ، يَدْعُونَ اِلَيْهِ،

و بيابان گرد قبيله ربيعه برآن اتفاق كرده اند، به اينكه كتاب خدا را پيروى

نمايند، و به آن دعوت كنند،

ادامه »

73

وَ مِنْ كِتاب لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از نامه هاى آن حضرت است

اِلى مُعاوِيَةَ

بـه معـاويه

اَمّا بَعْدُ، فَاِنّى عَلَى التَّرَدُّدِ فى جَوابِكَ، وَ الاِْسْتِماعِ اِلى كِتابِكَ،

اما بعد، من در جوابهاى پياپى به تو، و گوش دادن به نامه

اتلَمُوَهِّنٌ رَأْيى، وَ مُخْطِئٌ فِراسَتى. وَ اِنَّكَ اِذْ تُحاوِلُنِى الاُْمُورَ،

رأيم را بى نتيجه دانسته، و فراستم را تخطئه مى كنم. تو در امورى كه

از من درخواست دارى،

ادامه »

72

وَ مِنْ كِتاب لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از نامه هاى آن حضرت است

اِلى عَبْدِاللّهِ بْنِ الْعَبّاسِ رَحِمَهُ اللّهُ

به عبداللّه بن عباس رحمة اللّه عليه

اَمّا بَعْدُ، فَاِنَّكَ لَسْتَ بِسابِق اَجَلَكَ، و لا مَرْزُوق ما لَيْسَ لَكَ.

اما بعد، تو بر مرگت پيشى نخواهى جست، و رزقى كه روزى تو

نيست به تو نخواهند داد.

وَاعْلَمْ بِاَنَّ الدَّهْرَ يَوْمانِ: يَوْمٌ لَكَ وَ يَوْمٌ عَلَيْكَ، وَ اَنَّ الدُّنْيا دارُ دُوَل،

آگاه باش روزگار دو روز است: روزى به نفع تو و روزى به ضرر تو، و دنيا

خانه اى است كه دست به دست مى گردد،

ادامه »

71

وَ مِنْ كِتاب لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از نامه هاى آن حضرت است

اِلَى الْمُنْذِرِ بْنِ الْجارُودِ الْعَبْدِىِّ، وَ قَدْ كانَ اسْتَعْمَلَهُ عَلى

به منذر بن جارود عبدى كه او را در بعضى نواحى

بَعْضِ النَّواحى، فَخان الاَْمانَةَ فى بَعْضِ ما وَلاّهُ مِنْ اَعْمالِهِ

به كار گمارد و او در امانت كارگزاريش خيانت كرد

اَمّا بَعْدُ، فَاِنَّ صَلاحَ اَبيكَ غَرَّنى مِنْكَ، وَ ظَنَنْتُ اَنَّكَ تَتَّبِعُ هَدْيَهُ،

اما بعد، درستى پدرت مرا نسبت به تو خوشبين نمود، و فكر كردم

پيرو او هستى،

ادامه »