بهره مندي از نعمت ها

سفيان ثوري از صوفيان عصر امام صادق (ع) بود، روزي به حضور امام صادق (ع) آمد، ديد لباس سفيد

براقي پوشيده كه سفيدي آن مانند پوسته نرم تخم مرغ ، سفيد و شفاف است ، به عنوان اعتراض

به امام گفت : چنين لباسي ، لباس تو نخواهد بود،)يعني اين لباس ، مناسب زهد و پارسايي نيست

( امام صادق (ع) به او فرمود:سخن مرا بشنو و به خاطرت بسپار، كه موجب سعادت دنيا و آخرت تو

است ، اگر در راستاي سنت پيامبر(ص) بميري ، نه در راه بدعت ، منحرفان ، به تو خير مي دهم كه

رسول خدا(ص) در زماني كه زندگي مي كرد كه مردم فقير بودند، ناداري و قحطي همه جا را فرا

گرفته بود ولي وقتي كه مواهب دنيا در جامعه اي فراوان شد، شايسته ترين افراد براي بهره گيري

ادامه »

اشک غربت به چشم های فلک

رخت ماتم به قامت دنیا

بوی شهر مدینه پیچیده

بین هر کوچه از بهشت خدا

**

بوی غربت همیشه می آید

از سر قبر بی چراغ کسی

دل تنگ مدینه میسوزد

از تب شعله های داغ کسی

**

جان عالم فدای قبری که

غیر خورشید سایه بانش نیست

نه ضریحی نه سقف آینه ای

بر سرش غیر آسمانش نیست

**

دل من باز روضه میخواند

روضه ی غربت شقایق را

روضه ی حرمت و شکستن آن

روضه ی گریه های صادق را

**

روضه ای را که باز میخواهند

پر پروانه را بسوزانند

اصلا انگار عادت آنهاست

نیمه شب خانه را بسوزانند

شاعر گمنام

ارشاد شاگرد كج فهم

عمربن مسلم يكي از شاگردان امام صادق (ع) بود، چند روز غايب شد، امام صادق (ع) از شاگردان

ديگر جوياي حل او شد، و فرمود: عمر بن مسلم كجا است ؟ يكي از حاضران گفت : من از او خبر دارم ،

او كسب و كار را كنار گذاشته و از همه چيز چشم پوشيده ، و به جاي خلوتي براي عبادت خدا رفته

است . امام صادق (ع) فرمود: ويحه ! اما علم ان تارك الطلب لايستجاب له :

ادامه »

مرثيّه و اهميّت گريه

يكي از اصحاب نزديك امام جعفر صادق عليه السلام به نام زيد شحّام حكايت كند:

روزي به همراه عدّه اي در محضر پربركت آن حضرت بوديم ، يكي از شعراء به نام جعفر

بن عفّان وارد شد و حضرت او را نزد خود فرا خواند و كنار خود نشانيد و فرمود: اي جعفر!

شنيده ام كه درباره جدّم ، حسين عليه السلام شعر گفته اي ؟ جعفر شاعر پاسخ داد:

بلي ، فدايت گردم .

ادامه »

عاقل، برحذر از تملق جاهل

و لاتَغْتَرَّ بَقَوْلِ الجاهلِ ولابِمَدْحِهِ فَتَكَبَّرَ و تَجَبَّرَ و تُعْجِبَ بِعَمَلِكَ فَاِنَّ اَفْضَلَ الْعَمَلِ

الْعِبادةُ و التَّواضُعُ.

پرهيز از عُجب و تكبر

انسان بايد مراقب باشد كه تحت تأثير سخنان چاپلوسانه اشخاص متملق و نابخرد قرار نگيرد

و مغرور نشود: لاتَغْتَرَّ بِقَولِ الجاهلِ و لا بِمَدحِهِ. اگر بخواهيم در برابر سخنان تملق‌آميز مصون

باشيم، بايد اراده‌اى قوى داشته باشيم و با تصميمى قاطع و آمادگى روحى و روانى لازم، در

مقابل اين‌گونه سخنان مقاومت كنيم تا صفت رذيله عُجب و خودپسندى در ما شكل نگيرد.

ادامه »

چند نكته و سفارش اخلاقى

يَا ابْنَ جُنْدَب مَنْ حَرَّمَ نَفْسَهُ كَسْبَهُ فَاِنَّما يَجْمَعُ لِغَيْرِهِ و مَنْ اَطاعَ هَواهُ فَقَدْ اَطاعَ عَدُوَّهُ و مَنْ

يَثِقْ بِاللّهِ يَكْفِهِ ما اَهَمَّهُ مِنْ اَمْرِ دُنياهُ و آخِرَتِهِ و يَحْفَظْ لَهُ ما غابَ عَنْهُ وَ قَد عَجَزَ مَنْ لَمْ يُعِدَّ

لِكُلِّ بلاء صَبْراً و لِكُلِّ نِعْمَة شُكراً و لِكُلِّ عُسْر يُسْراً. صَبِّرْ نَفْسَكَ عِنْدَ كُلِّ بَلِيَّة فى وَلَد اَوْ مال

اَوْ رَزِيَّة فَاِنَّما يَقْبِضُ عارِيَتَهُ و يَأْخُذُ هِبَتَهُ لِيَبْلُوَ فيهِما صَبْرَكَ و شُكْرَكَ وَ ارْجُ اللّهَ رَجاءً لايُجَرِّئُكَ

عَلى مَعْصِيَتِهِ وخَفْهُ خَوفاً لايُؤْيِسُكَ مِنْ رَحْمَتِهِ.

ضرورت هدف‌مند بودن كار و فعاليت انسان

اگر از ديد مادى و دنيايى به تلاش روزمره زندگى انسانى نظرى بيفكنيم، مى‌بينيم هر

كسى كه تلاشى مى‌كند، انتظار دارد كه نتيجه آن را ببيند و از آن بهره‌مند شود. اگر كسى

حاصل تلاش شبانه‌روزى خود را بدون دليل، تحويل ديگرى دهد، كارى انجام داده كه با هيچ

منطقى ـ اعم از الهى و يا دنيوى و مادى ـ سازگار نيست. البته بحث ايثار، بحث ديگرى است؛

گاهى انسان تلاش مى‌كند و حاصل تلاش خود را براى رضاى خدا و اجر اخروى يا دست كم

براى ارضاى عاطفه انسانى خود، در اختيار كسى كه نيازمندتر است قرار مى‌دهد. چنين كارى

مذموم و ناروا نيست. سخن آن‌جا است كه ما انسان‌هايى را مى‌بينيم كه بدون هدف و يا دليلى

موجه و قانع‌كننده، عملا دست‌رنج خود را در اختيار ديگران مى‌گذارند؛ يعنى با زحمت و مشقت

سرمايه مى‌اندوزند، اما بدون اين‌كه خود از آن بهره‌اى ببرند، آن را براى ديگران باقى مى‌گذارند.

ادامه »

راه رسيدن به جوار الهى

يا ابْنَ جُنْدَب اِنْ اَحْبَبْتَ اَنْ تُجاوِرَ الجَليلَ فى دارِهِ و تُسْكِنَ الفِردَوسَ فى جِوارِهِ فَلْتَهِنْ عَلَيْكَ الدُّنيا

وَ اجْعَلِ المَوتَ نَصْبَ عَيْنِكَ و لاتَدَّخِرْ شيئاً لِغَد وَ اعْلَمْ اَنَّ لَكَ ما قَدَّمْتَ و عَلَيْكَ ما اَخَّرْتَ.

مى‌دانيم كه ايمان مراتبى دارد، معرفت افراد نسبت به حقايق دين متفاوت است و همّت افراد نيز

ذاتاً با يكديگر تفاوت دارد. اگر انسان هدفى عالى و بلند در سر دارد كه به دنبال رسيدن به آن است،

بايد اولا، آن هدف را درست بشناسد و به وجود آن ايمان داشته باشد و ثانياً، تلاش لازم براى رسيدن

به آن هدف بلند را نيز انجام دهد. افرادى كه معرفت و ايمانشان ضعيف است، در صورت تقويت معرفت

خود، اين آمادگى و همّت را پيدا خواهند كرد كه با تلاش بيش‌تر به اهداف بلند خود نايل آيند. اما كسانى

كه همّتشان ضعيف است و حتى در امور دنيايى هم همّت بلندى ندارند ـ صرف نظر از اين‌كه امور دنيا

نسبت به آخرت چه موقعيتى دارد ـ هر قدر هم كه زمينه معرفت و ايمان برايشان فراهم باشد، هيچ‌گونه

ترقى و پيشرفتى نخواهند داشت. به اين افراد بايد هشدار داد تا با تقويت همّت خود، براى رسيدن به

اهداف عاليه، راه صحيح را انتخاب كنند. البته مؤمنان، هم از نظر مرتبه ايمان و هم ازنظر همّت، با يكديگر

تفاوت‌هايى دارند.

ادامه »

گناه مغفور و نيكى مقبول

يَا ابْنَ جُنْدَب كُلُّ الذُّنوبِ مَغْفورةٌ سِوى عُقُوقِ اَهْلِ دَعْوَتِكَ وَ كُلُّ الْبِرِّ مقبولٌ اِلاّ ما كانَ رِئاءً. يَا ابْنَ جُنْدَب

اَحْبِبْ فِى اللّهِ و اَبْغِضْ فى اللّهِ وَ اسْتَمْسِكْ بِالْعُرْوَةِ الوُثْقى وَ اعْتَصِمْ بِالْهُدى يُقْبَلُ عَمَلُكَ فَاِنَّ اللّهَ

يَقولُ « وَ إِنِّي لَغَفّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدى»(1) فَلا يُقْبَلُ اِلاّ الايمانُ و لا ايمانَ الاّ بِعمل

و لا عَمَلَ الاّ بِيقين و لايقينَ اِلاّ بِالخُشوعِ وَ مِلاكُها كُلُّها اَلْهُدى فَمَنِ اهْتَدى يُقْبَلُ عَمَلُهُ و صَعِدَ الى

المَلَكوتِ مُتَقَبَّلا «وَ اللّهُ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ إِلى صِراط مُسْتَقِيم»(2).

آمرزش تمام گناهان

اولين جمله اين بخش از روايت شريف اين است كه مى‌فرمايد:

كُلُّ الذُّنوبِ مغفورةٌ سِوى عُقوقِ اَهْلِ دَعْوَتِك؛ هر گناهى آمرزيده مى‌شود مگر جفاكردن

در حق برادران ايمانى‌ات.

امام صادق(عليه السلام) در اين روايت ضمن تأكيد بر اصل كلى آمرزش همه گناهان، مى‌فرمايد اين

قاعده يك استثنا دارد و آن عبارت است از جفا كردن در حق برادران ايمانى:

كُلُّ الذُّنوبِ مَغْفورةٌ سِوى عُقوقِ اَهْلِ دَعْوَتِكَ. «عقوق» از ريشه «عقّ» به معناى آزار و اذيت و

بدرفتارى كردن است. روشن است كه بدرفتارى با برادران ايمانى و آزار و اذيت كردن آنان موجب تضييع

حقوق آنها و جفاى به آنان مى‌شود. بنابراين معناى اين سخن امام صادق(عليه السلام) اين است كه

هر گناهى آمرزيده مى‌شود، مگر آنچه موجب تضييع حقوق برادران ايمانى و جفاى به آنان گردد. سرّ

مطلب هم كه آمرزيده نمى‌شود اين است كه چون حق‌الناس است. حق‌الناس حتى با توبه هم آمرزيده

نمى‌شود و انسان بايد صاحب حق را راضى كند و از او حلّيّت بطلبد.

ادامه »

شيعه از منظر امام صادق(عليه السلام)

يَا ابْنَ جُنْدَبْ اِنَّما شيعَتُنا يُعْرَفونَ بِخِصال شَتّى بالسَّخاءِ و البَذْلِ لِلاِخوانِ و بِاَنْ يُصَلّوا الْخَمْسينَ

لَيْلا و نَهاراً. شيعَتُنا لا يَهِرُّونَ هَريرَ الْكَلْبِ و لا يَطْمَعونَ طَمَعَ الْغُرابِ و لايُجاوِرونَ لَنا عَدُوّاً و لايَسْأَلونَ

لنا مُبْغِضاً وَ لَوْ ماتُوا جُوعاً. شيعَتُنا لايَأْكُلونَ الْجِرّيَّ و لايَمْسَحونَ عَلَى الْخُفَّيْنِ و يُحافِظونَ عَلَى

الزَّوالِ و لايَشْرَبونَ مُسْكِراً. قُلْتُ جُعِلْتُ فِداكَ فَأَيْنَ أَطْلُبُهُمْ قال(عليه السلام) عَلى رُؤُسِ الجِبالِ

و اَطرافِ المُدُن و اِذا دَخَلْتَ مدينةً فَسَلْ عَمَّنْ لايُجاوِرُهُمْ و لايُجاوِرونَهُ فذلِكَ مُؤمنٌ كما قال اللّهُ

«وَ جاءَ مِنْ أَقْصَى الْمَدينَةِ رَجُلٌ يَسْعى…»(1) و اللّهِ لَقَدْ كان حَبيبُ النَّجارِ وَحْدَهُ.

تفاوت شيعه و مُحب

شيعيان واقعى داراى ويژگى‌هاى خاصى هستند و به وسيله همان صفات و نشانه‌ها نيز شناخته

مى‌شوند. صِرف داشتن محبت اهل بيت(عليهم السلام) براى شيعه بودن كافى نيست؛ زيرا بسيارند

كسانى كه ادعاى محبت اهل بيت(عليهم السلام) دارند، اما شيعه واقعى نيستند. براى شيعه

واقعى بودن بايد دقيقاً با پيروى از ائمه اطهار(عليهم السلام)، آنان را در گفتار، رفتار، عبادت و… الگو

و سرمشق خود قرار دهيم و متمسك به سيره عملى آنان باشيم.

ادامه »

پاداش‌هايى بزرگ براى شيعيان واقعى

يَا ابْنَ جُندب اَلْماشى فى حاجةِ اَخيه كالسّاعى بَينَ الصَّفا وَالمروَةِ وَ قاضى حاجَتِه كَالمُتَشَحِّطِ

بِدَمِهِ فى سَبيلِ اللّهِ يَومَ بدر و اُحُد و ما عَذَّبَ اللّهُ اُمَّةً اِلّا عِندَ اسْتِهانَتِهِمْ بحُقوقِ فُقَراءِ اِخوانِهِم.

يَا ابْنَ جُندب بَلِّغْ مَعاشِرَ شيعَتِنا و قُل لَهُم لا تَذهَبَنَّ بِكُمُ المَذاهِبُ فَواللّهِ لا تُنالُ وِلايَتُنا اِلّا بِالوَرَعِ

وَ الاِجتِهاد فى الدّنيا وَ مُواساةِ الاِخْوان فِى اللّه وَ لَيسَ مِن شيعتِنا مَنْ يَظْلِمُ النّاسَ.

انگيزه و اخلاص، ملاك عمل

امام صادق(عليه السلام) در اين قسمت از روايت شريف مى‌فرمايد: كسى كه در برآورده ساختن

حوايج برادر ايمانى‌اش قدمى بردارد، مانند كسى است كه سعى بين صفا و مروه انجام مى‌دهد

و اگر شخصاً نياز برادر ايمانى خود را برآورده سازد، ثواب كسى را دارد كه در راه خدا و در جنگ بدر

و احد جهاد كرده و در خون خويش غلتيده است.

ادامه »