2. مبارزه با سنن جاهلی و خرافات

سنت‌های جاهلی ریشه بخش عمده‌ای از مفاسد و گناهان اجتماعی است؛

لذا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تلاش گسترده تبلیغی و عملی انجام دادند تا آن‌ها را

از صحنه زندگی مردم محو نمایند.

آیاتی از قرآن کریم به گوشه‌هایی از این خرافات اشاره می‌کند که دو نمونه بیان می‌شود:

یک. «و گفتند: این قسمت از چهارپایان و زراعت (که مخصوص بت‌ها است، برای همه)

ممنوع است و جز کسانی که ما بخواهیم- به گمان آن‌ها- نباید از آن بخورند! و (این‌ها)

چهارپایانی است که سوارشدن بر آن‌ها (بر ما) حرام شده است! و (نیز) چهارپایانی (بود)

که (هنگام ذبح،) نام خدا را بر آن نمی‌بردند و به خدا دروغ می‌بستند (و می‌گفتند: این احکام،

همه از ناحیه اوست.) به‌زودی (خدا) کیفر افتراهای آن‌ها را می‌دهد!». (انعام/138)

از جمله خرافات آنان در زمان جاهلیت آن بود که قسمتی از شتران را از نظر احترام و

رعایت حال آن‌ها از باربری و استفاده از شیر و گوشت آن‌ها خود را محروم نموده و آن‌ها

را به بت‌ها اختصاص می‌دادند و می‌گفتند از گوشت آن‌ها نباید کسی استفاده کند جز مردان و

از خوردن گوشت آن‌ها زنان محروم بودند و نیز قسمتی از محصول کشت خود را برای بت‌ها

قرار می‌دادند.

(طبری، ابوجعفر محمدبن جریر، جامع‌البیان فی تفسیرالقرآن/‌8/33 ـ 35، 1424 ق؛ طباطبایی،

سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن/‌7/361)

دو. آیات 36 تا 40 سوره احزاب به یکی از صحنه‌های مبارزاتی آن‌حضرت برای کوبیدن

سنت‌های غلط جاهلی اشاره می‌کند. یکی از سنن جاهلی این بود که دختران اشراف نباید به

ازدواج طبقه فقیر درآیند و سنت الهی در این موضوع این بود که ملاک برتری، تقواست.

پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) برای نشاندن این سنت الهی به‌جای آن سنت جاهلی، زینب،

دختر عمه خود را که از طبقه اشراف جامعه بود به عقد زیدبن حارثه که غلام آزاد شده‌ای بود درآورد.

عرب جاهلی اعتقادات و کردارهای خرافی فراوانی داشت که پیامبر (صلی الله علیه وآله) با همه

آن‌ها به مبارزه پرداختند. آن‌حضرت به همین موضوع این‌گونه اشاره می‌کنند:

«تمام آداب و رسوم جاهلیت را زیر پایم قرار دادم».

(قمی، علی‌بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: موسوی جزایری، سیدطیب/‌1/171)

3 . مدارا و گذشت

دین اسلام مدارا با توده مردم، اعم از مخالف و موافق را ضروری می‌داند و عفو و گذشت

از اساسی‌ترین اصول دین اسلام و اوصاف پسندیده اخلاقی در حوزه اخلاق اسلامی است.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به‌عنوان سر سلسله این الگو، در مدیریت خود همواره بر این

اصل تأکید می‌ورزیدند؛ چنان‌که می‌فرمایند: «عاقل‌ترین مردم آن کسی است که از همگان بیشتر با

مردم مدارا کند… و پست‌ترین مردم کسی است که مردم را خوار بشمارد [و مورد تحقیر و توهین

قرار دهد]».

(شیخ صدوق، من لا یحضره‌الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی‌اکبر/‌4/395 ـ 396)

به‌کارگیری این شیوه، موفقیت بیشتری برای حاکمان و مدیران جامعه به همراه خواهد داشت؛

از این‌رو، پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در راستای تحقق اهداف اصلی خود در امر هدایت

جامعه، این شیوه را برگزیدند و اصل رحمت و محبت اساس دعوت ایشان بود و راز موفقیت آن‌

حضرت در تألیف قلب‌ها، همان محبت و ملایمت بود.

پیامبر (صلی الله علیه وآله) می‌فرماید: «من با دین حنیف [دین حضرت ابراهیم (ع)] با گذشت و

آسان مبعوث شده‌ام و هرکس با سنت من مخالفت ورزد، از من نیست».

(خطیب بغدادی، تاریخ بغداد/‌7/218، دارالکتب‌العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1417 ق)

وحشی («چگونگی برخورد پیامبر (صلی الله علیه وآله) با وحشی قاتل حمزه» که در جنگ احد،

حضرت حمزه، عموی گرامی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را به شهادت رساند و پیامبر حکم

قتل او را صادر کردند، پس از فتح مکه به طائف گریخت، اما پس از مدتی، ناگهان بر پیامبر وارد

شد و شهادتین گفت و پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) او را بخشیدند، ولی فرمودند: «به جایی

برو که دیگر تو را نبینم». او مسلمان شد وبنابر نقلی در یکی از جنگ‌ها مسیلمه کذاب را کشت.

(ابن‌اثیر، علی‌بن محمد، اسد الغابة فی معرفةالصحابة/‌4/663 ـ 664، دارالفکر، بیروت، 1409 ق)

منبع : سایت افق حوزه