4.مبارزه با فقر؛ به‌عنوان اقدامی برای پیش‌گیری از جرم و گناه

بسیاری از انسان‌ها با این‌که در فقر به سر می‌برند و زندگی سختی دارند، اما با توجه

به اندیشه و معرفت و ظرفیت بالایی که دارند، در برابر مشکلات صبر می‌کنند و فقر آن‌ها

را به فساد و گناه نمی‌کشاند و با عزت و آبرو زندگی می‌کنند تا کرامت انسانی آن‌ها حفظ شود؛

با این حال، مگر چند درصد از مردم جامعه این چنین‌اند و می‌توانند در مقابل فقر و تنگ‌دستی

مقابله کنند و آن‌را نردبان تکامل و تعالی خود قرار دهند؟! به همین جهت؛ تأمین صحیح نیازها

و برآورده شدن نیازهای زندگی در حد متعادل دارای اهمیت است؛ زیرا با توجه به نقش انگیزه

که یکی از مبادی رفتار است، مادامی که فرد تحت فشار گرسنگی یا تمایلات جنسی است و یا

سرپناهی برای حداقل زندگی ندارد و… غالباً نمی‌تواند به طرف تعالی اخلاقی و معنوی پیش رود.

(دیلمی، احمد، اخلاق اسلامی، ص 167، دفتر نشر معارف، قم، چاپ دوم، 1380 ش)

در تعالیم اسلامی این نکته مورد توجه واقع شده است؛ همان‌طور که در قرآن کریم

می‌خوانیم: «پس باید پروردگار این خانه را عبادت کنند؛ همان‌کس که ایشان را از گرسنگی

نجات داد و از ناامنی رهایی بخشید». (قریش/3 ـ 4) در این آیه شریفه، دعوت به عبادت

خداوند، پس از یادآوری تأمین طعام و امنیت آنان آمده است. دقت در آیات زیر نیز معلوم

می‌دارد که صفات اخلاقی، تقوا، شکر و نیز عمل صالح، مترتب بر تأمین احتیاجات اولیه

انسان مطرح شده است:

«و کلوا ممّا رزقکم الله حلالاً طیّباً واتقوا الله الذی أنتم به مؤمنون». (مائده/88)

«یا أیها الذین آمنوا کلوا من طیّبات ما رزقناکم و اشکروا لله إن کنتم إیّاه تعبدون».

(بقره/172)

«یا أیها الرسل کلوا من الطیّبات و اعملوا صالحاً إنّی بما تعملون علی‌ام». (مؤمنون/51)

پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) آیین اقتصادی اسلام را برای مردم تبیین و با استفاده ازقدرت سیاسی آن‌ها را اجرا می‌کردند. آن‌حضرت در حدیث شریفی، به نقش حیاتی تأمین نیازهای زیستی برای توجه به نیازهای عالی‌تر اشاره می‌فرماید: «حاکم مسلمانان نباید مردم را به فقر بکشاند تا مبادا سر از کفر و بی‌اعتقادی درآورند». (الکافی/‌1/406)

این نظریه- که انسان‌ها بدون توجه به نیازهای پایین‌تر یا ارضای نسبی آن‌ها به‌سوی فضایل انسانی گام بر نمی‌دارند- در مورد غالب افراد جامعه صدق می‌کند. لذا پیش از همه این نظریه‌پردازان، دین اسلام به این امر اهتمام داشته و مورد اهمیت قرار داده است که نمود و اهمیت آن‌را در سیره و روش عملی پیامبر رحمت (صلی الله علیه و آله)

 (مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار/‌43/343 ـ 344)

و ائمه طاهرین (علیهم السلام) مشاهده می‌کنیم که با عنایت به محرومان و رفع نیازمندی‌های آنان سعی در تأمین حداقل احتیاجات آنان می‌نمودند و همین مطلب مقدمات نیل به سوی انوار هدایت را برای آن‌ها فراهم می‌کرد.

5. مجازات و اجرای حدود الهی

با وجود موارد زیادی از مدارا، در رفتار و سیره نبوی در مقابله با جرائم نمونه‌های برخورد انعطاف‌ناپذیر نیز در سیره عملی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) وجود داشت. آن‌حضرت اقدام به تعیین مجازات‌های قانونی در برابر برخی از گناهکاران نمود؛ و در اجرای حدود الهی که مربوط به حقوق اجتماعی است، ذره‌ای از خود انعطاف نشان نمی‌داد و با اصرار بر عفو از سوی دیگران، آن‌حضرت گناهکاران و مفسدان را مجازات می‌کرد.

و کارهای دیگری که پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) در مبارزه با جرائم و مفاسد اجتماعی و پیش‌گیرید از آن‌ها انجام می‌دادند؛ و بر حسب احکام الهی و نیز مصلحت، برخوردشان را در مبارزه با این امور تنظیم می‌فرمودند. (مجله تخصصی فقه و اصول، ص 27 ـ 54)

 منبع : سایت افق حوزه