کشف سیره نبوی (صلی الله  علیه و آله ) در برخورد با مفاسد و رسیدگی به جرائم یکی از نیازهای حیاتی جوامع اسلامی است و توجه و عمل به سیره و روش پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) می‌تواند راه‌گشای بسیاری از مشکلات امروزی بشریت باشد. پرداختن به تمام زوایای سیره نبوی از حوصله این مقاله خارج است؛ اما به‌طور خلاصه مواردی بیان می‌شود.

باید دانست؛ هدف رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) از مبارزه با مفاسد اجتماعی، رساندن انسان و جامعه بشری به فلاح و رستگاری است؛ زیرا انسان موجودی است که برای رسیدن به سعادت و خوشبختی نیازمند الگو و اسوه نیکو می‌باشد که بتواند با پیروی از او عقل و فطرت خود را شکوفا کند و زمینه خوشبختی خویش را فراهم نماید. برای رفع این نیاز حیاتی، خداوند متعال، پیامبرش را به‌عنوان اسوه حسنه معرفی می‌نماید. لقد کان لکم فی رسول‌الله اسوة حسنة (احزاب/21) بر این اساس، مسلمانان مؤظف هستند که تمام ابعاد شخصیت آن‌حضرت را مورد تحقیق قرار دهند تا مقدمه پیروی از ایشان برای آنان فراهم آید.

در این‌جا برخی از روش‌های مهمی که پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله ) در مبارزه با جرائم ومفاسد اجتماعی و هدایت مردم انجام می‌دادند، بیان می‌شود:

1. مبارزه با جهل و نادانی

از جمله اقدامات اساسی پیامبر (صلی الله علیه و آله ) در مبارزه با مفاسد، تعلیم و تربیت مردم بود.

تعلیم و تربیت عبارت است از: مجموعه‌ای از اعمال عمدی و هدف‌دار یک انسان (مربی) بر انسان دیگر (متربی)؛ برای ایجاد صفت‌های اخلاقی و علمی یا مهارت‌های حرفه‌ای. به سخن دیگر؛ تعلیم و تربیت فراهم کردن زمینه‌ها و عوامل شکوفاسازی استعدادهای آدمی است، در جهت رشد و تکامل اختیاری او به‌سوی هدف‌های مطلوب و بر اساس برنامه‌ای سنجیده. (داودی، محمد، اخلاق اسلامی (مبانی و مفاهیم)/ص 26) یکی از برنامه‌های پیامبر (صلی الله علیه و آله) در تحقق تعلیم و تربیت مردم، آگاهی دادن به مردم و مبارزه با جهل و نادانی است.

اسلام به‌عنوان یک آیین همه‌جانبه و کامل، با توجه به ابعاد جسمی و روحی انسان و نیازهای واقعی او، برای علم و آگاهی ارزش ویژه‌ای در نظر گرفته است و همان‌گونه که نقش بنیادی ایمان در جهت رشد و تعالی انسان‌ها را مطرح کرده، بر نقش اساسی علم در رابطه با پویایی فردی و اجتماعی تأکید کرده است. قرآن کریم در آیات متعددی به ارزش علم و مقام بلند دانشمندان اشاره کرده، جهل و نادانی را به شدت مورد نکوهش قرار داده است. در آیه‌ای خطاب به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «و قل ربّ زدنی علماً».

(طه/114:»بگو: پروردگاراً بر دانش من بیفزای) در جای دیگر نیز علم را به عنوان ارزش، وجه تمایز دانایان و نادانان معرفی کرده و می‌فرماید: «بگو، آیا آن‌هایی که می‌دانند با آن‌هایی که نمی‌دانند برابرند». (زمر/9:»قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون).

در روایتی آمده است: رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) وارد مسجد شدند؛ دو حلقه جمعیت را مشاهده نمودند که در یکی مردم مشغول عبادت بودند و در دیگری مشغول تعلیم و تعلّم. پیامبر فرمود: «هر دو گروه به خیر هستند ولی من برای تعلیم فرستاده شده‌ام». سپس آن‌حضرت در جمعی که مشغول کسب علم بودند حضور پیدا کردند.

(شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی، منیةالمرید، محقق و مصحح: مختاری، رضا/ص 106)

پیامبر (صلی الله علیه و آله ) برای کسب علم چنان اهمیت قائل بودند که در جنگ بدر فرمودند:

«هر اسیری که بتواند ده نفر از اطفال را باسواد نماید آزاد می‌گردد».

(سهیلی، عبدالرحمن‌بن عبدالله، الروض‌الأنف فی شرح السیرةالنبویة لابن‌هشام/5/167)

  منبع : سایت افق حوزه