نرمخویی، پاکیزه گویی و گشاده رویی

براي دستیابی به اخلاق نیک، پیشوایان ما حدودي را ذکر کردهاند که اگر آنها را در خودمان پیاده و اجرا

کنیم، به حسن خلق نایل میشویم و ما را در شمار انسانهاي خوشاخلاق در میآورد. از امام صادق(ع)

پرسیدند:

ماحَدُّ حُسْنِ الخُلْقِ؛ حد و اندازة حسن خلق چیست؟

چه کنیم تا به صفت حسن خلق متصف شویم؟ حضرت فرمودند:

تَلَینُ جانِبَکَ وَ تُطیبُ کلامَکَ وَ تَلَقی اَخاكَ بِبِشرٍ حَسَنٍ؛ اندازة حسن خلق این است که فروتن و نرمخو

باشی، سخنت پاك و پاکیزه باشد و با روي باز و گشاده با برادران دینیات رو به رو شوي.

ادامه »

تلاش براي اصلاح

کسانی که با تلاش و مجاهدت سعی میکنند صفات نیک را جایگزین خصلتهاي ناروا کنند، البته از

کسانی که ذاتاً داراي صفات نیکاند، برتر و با فضیلتترند. امام صادق(ع) فرمودند:

اِنَّ الخُلْقَ مَنیحَ ۀٌ یَمْنَحُهَا الُله عَزَّوَجَ لَّ خَلْقَهُ فَمِنْهُ سَجیّۀٌ وَ مِنْهُ نِیَّۀٌ؛ خلق و خوي، بخششی است

که خداي عزوجل به مخلوقاتش عطا میکند. برخی از آن خلق و خوي غریزي و فطري است و برخی

دیگر نیت است. (یعنی با تصمیم و اکتساب و تمرین پیدا میشود و غریزه و فطرت ثانوي میگردد).

راوي میگوید: از امام(ع) پرسیدم: کدامیک برتر است. حضرت فرمودند:

صاحِبُ السَّجیَّۀِ هُوَ مَجُبُولٌ لایَسْتطیعُ غَیْرَهُ وَ صاحِبُ النِّیَّۀِ یَصْبِرُ عَلَی الطّاعَۀِ تَصَبُّراً فَهُوَ اَفْ َ ضلُهُما؛

آنکه غریزه دارد، برآن سرشته شده است و غیر از آن نمیتواند انجام دهد و آنکه نیت دارد، به سختی

خود را به صبر بر طاعت وا میدارد، پس این بهتر است.

ادامه »

صفات ذاتی

صفات خوب در برخی افراد ذاتی و ژنتیکی است. مثلًا بعضی ذاتاً حلیم و بردبار و آراماند. تندي و

عصبانیت ندارند. و برخی دیگر ذاتاً تندمزاج و جوشی هستند.

آیا کسانی که تندمزاجاند میتوانند خود را اصلاح کنند و از خود یک انسان حلیم و بردبار بسازند؟

آیا روحیات و صفات ذاتی قابل تغییر است؟ بله، ممکن است یک انسان عصبانیمزاج بر اثر تمرین

و ممارست در حلم ورزیدن یک انسان حلیم بشود. یا به عکس ممکن است یک انسان حلیم یک

مرتبه جوش بیاورد و صفت حلم خود را از دست بدهد. به همین خاطر است که گفته اند:

«. اِتَّقوا مِنْ غَضَبِ الحَلیمِ؛ ازخشم انسان حلیم بر حذر باشید » چون اگر غضب کند، تلافی همه

را یکجا در میآورد. باید به خدا پناه  برد. خداوند باید حلم انسان را حفظ کند.

ادامه »

نماز ملا عباس تربتی در مسجدی مخروبه

انسان باید تمام اعمالش را فقط برای خداوند متعال انجام دهد و در انجام تکالیف الهی خلوص نیت داشته باشد، زیرا نا خالصی و ریا از آفاتی هست که انسان را در حال نزدیکی به خداوند از او دور می کند.

خداوند متعال در قرآن می فرماید:

إنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‏ انعام/162

مسلماً نماز و عبادتم و زندگى كردن و مرگم براى خدا پروردگار جهانيان است

حکایت؛ مرحوم راشد که از سخنرانان معروف بود نقل کرده : در سال 1300 شمسی، ماه رمضان، مردم مشهد پدرم را به اصرار در شهر نگه داشتند، آن ماه در مسجد گوهرشاد، نماز ظهر و عصر را می‏خواند ، سپس به منبر می‏رفت، مردم بسیاری برای نماز به مسجد می آمدند و به وی اقتدا می‏کردند و اغلب از سرشناسان متدین در مشهد بودند.

18 سال بعد که پدرم به دلیلی به روستای کاریزک برگشته بودند، در بهار آن سال باران زیادی آمده بود و بسیاری ساختمان ها که خشتی بودند از جمله مسجد ده خراب شده بود و سقف آن ریخته و فقط بخش مختصری از آن سالم بود.

پدرم در همان مسجد که نیمی از آن فرو ریخته بود، حصیر را تمیز کرده بود و سه نوبت نمازش را همانجا می‏خواند.

ادامه »

روزی بهلول از مسجد «ابوحنیفه» می‌گذشت، دید خطیب مردم را موعظه می‌کند. ایستاد و به سخنانش گوش داد. او می‌گفت: جعفربن محمد عقیده دارد که کارها با اختیار از بندگان، در صورتی که آنچه از بندگان انجام می‌دهند خواست خداست و انسان از خود اختیاری ندارد. دیگر این که در روز قیامت شیطان در آتش می‌سوزد و حال آن که شیطان از آتش آفریده شده است و آتش هم جنس خود را عذاب نمی‌کند. دیگر این که خداوند موجود است؛ ولی نمی‌شود او را دید، در صورتی که این دروغ است و هر موجودی دیدنی است.  آنگاه بهلول کلوخی از زمین برداشت و سر خطیب را هدف گرفت و آن را شکست و خون جاری شد، سپس فرار کرد. خطیب نزد خلیفه آمد و از بهلول شکایت کرد.  خلیفه دستور داد بهلول را بیاورند و چون بهلول حاضر شد به او گفت: چرا چنین کردی؟  بهلول گفت: علت را از خود وی سوال کنید. او می‌گوید: بندگان اختیاری ندارند و همه کارها به دست خداست. اگر اعتقاد او چنین است پس سر او را خداوند شکسته و من تقصیری ندارم.  او می‌گوید: جنس از هم جنس خود متاثر نمی‌شود و عذاب نمی‌بیند وقتی انسان از خاک است چرا باید از همجنس خود متاثر و ناراحت شود؟ او معتقد است که هر موجودی باید دیده شود. خلیفه از وی سوال کند که آیا این درد که او از این زخم احساس می‌کند دیده می‌شود؟! این را گفت و از نزد خلیفه رفت.

وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از خطبه هاى آن حضرت است

يَذْكُرُ فيها آلَ مُحَمَّد صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ

در رابطه با فضائل آل محمّد عليهم السّلام

هُمْ عَيْشُ الْعِلْمِ، وَ مَوْتُ الْجَهْلِ. يُخْبِرُكُمْ حِلْمُهُمْ عَنْ عِلْمِهِمْ،

اينان حيات دانش ، و مرگ جهلند. بردبارى آنان از دانششان،

وَ ظاهِرُهُمْ عَنْ باطِنِهِمْ، وَ صَمْتُهُمْ عَنْ حِكَمِ مَنْطِقِهِمْ. لا يُخالِفُونَ

و آشكارشان از نهانشان، و سكوتشان از حكمت گفتارشان شما را خبر مى دهد. با حق مخالفت

ادامه »

وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از خطبه هاى آن حضرت است

فى شَأْنِ الْحَكَمَيْنِ وَ ذَمِّ اَهْلِ الشّامِ

در باره حَكَمَين و سرزنش اهل شام

جُفاةٌ طَغامٌ، وَ عَبيدٌ اَقْزامٌ. جُمِّعُوا مِنْ كُلِّ اَوْب، وَ تُلُقِّطُوا مِنْ

شاميان سنگدل و اوباش اند، وبردگانى فرومايه، كه از هرطرف جمع شده، و ازدسته هاى گوناگون

كُلِّ شَوْب، مِمَّنْ يَنْبَغى اَنْ يُفَقَّهَ وَ يُؤَدَّبَ، وَ يُعَلَّمَ وَ يُدَرَّبَ،

اختيار شده اند، از آنانى هستند كه شايسته است دين و ادب را آموزششان دهند، و يادشان داده و تربيتشان كنند،

ادامه »

 وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از خطبه هاى آن حضرت است

در تشويق به عمل

فَاعْمَلُوا وَ اَنْتُمْ فى نَفَسِ الْبَقاءِ، وَالصُّحُفُ مَنْشُورَةٌ، وَالتَّوْبَةُ

اكنون كه در عرصه گاه حيات هستيد عمل كنيد، تا پرونده ها گشوده، و راه

مَبْسُوطَةٌ، وَالْمُدْبِرُ يُدْعى، وَالْمُسىءُ يُرْجى. قَبْلَ اَنْ يَخْمُدَ

توبه باز، و رويگردان از حق به حق دعوت مى شود، و عاصى را اميد مى دهند، پيش از آنكه چراغ

ادامه »

وَ مِنْ كَلام لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از سخنان آن حضرت است

اقْتَصَّ فيهِ ذِكْرَ ما كانَ مِنْهُ بَعْدَ هِجْرَةِ النَّبِىِّ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ لَحاقِهِ بِهِ

در اين سخن وضع خود را پس از هجرت پيامبر صلّى اللّه عليه وآله و ملحق شدن به آن حضرت بيان مى كند

فَجَعَلْتُ اَتْبَعُ مَأْخَذَ رَسُولِ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ، فَاَطَاُ ذِكْرَهُ

خود را در مسيرى قرار دادم كه رسول خدا صلّى اللّه عليه وآله رفته بود، همه جا گام به ياد او مى نهادم

ادامه »