122

وَ مِنْ كَلام لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از سخنان آن حضرت است

قالَهُ لِلْخَوارِجِ وَ قَدْ خَرَجَ اِلى مُعَسْكَرِهِمْ وَ هُمْ مُقيمُونَ عَلى اِنْكارِ الْحُكُومَةِ،

در خطاب به خوارج، وقتى به لشگرگاه آنان رفت در حالى كه بر انكار داورى

حَكَمين اصرار داشتند،

فَقالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:

فــرمــود :

اَكُلُّكُمْ شَهِدَ مَعَنا صِفّينَ؟ ] فَقالُوا: مِنّا مَنْ شَهِدَ، وَ مِنّا مَنْ

آيا همه شما در صفّين حاضر بوديد؟ گفتند: گروهى حاضر بوديم و عده اى

لَمْ يَشْهَدْ. قالَ: [ فَامْتازُوا فِرْقَتَيْنِ، فَلْيَكُنْ مَنْ شَهِدَ صِفّينَ فِرْقَةً،

حضور نداشتيم. فرمود: پس دو گروه شويد، آنان كه در صفّين بودند گروهى،

وَ مَنْ لَمْ يَشْهَدْها فِرْقَةً حَتّى اُكَلِّمَ كُلاًّ مِنْكُمْ بِكَلامِهِ. ] وَ نادَى النّاسَ

و آنان كه نبودند گروه ديگر، تا با هر گروه سخن مناسب با آن را بگويم. سپس مردم را صدا زد

فَقالَ:[ اَمْسِكُوا عَنِ الْكَلامِ وَ اَنْصِتُوا لِقَوْلى، وَ اَقْبِلُوا بِاَفْئِدَتِكُمْ

و فرمود: ساكت باشيد و به سخنان من توجه كنيد، روى دلتان با من

اِلَىَّ، فَمَنْ نَشَدْناهُ شَهادَةً فَلْيَقُلْ بِعِلْمِهِ فيها. ] ثُمَّ كَلَّمَهُمْ عَلَيْهِ السَّلامُ

باشد، هر كه را براى شهادت دادن خواستم برابر آگاهى خود سخن گويد. سپس خطبه اى

بِكَلام طَويل; مِنْ جُمْلَتِهِ اَنْ قالَ:[

طولانى ايراد كرد كه قسمتى از آن اين قطعه است:

اَلَمْ تَقُولُوا عِنْدَ رَفْعِهِمُ الْمَصاحِفَ حيلَةً وَ غيلَةً، وَ مَكْراً

آيا زمانى كه از باب حيله و فريبكارى و مكر و خدعه قرآنها را بر نيزه كردند فرياد

وَ خَديعَةً: اِخْوانُنا وَ اَهْلُ دَعْوَتِنا، اسْتَقالُونا وَاسْتَراحُوا اِلى

نزديد: اينان برادران ما و اهل دعوت اسلامى ما هستند، و اينان رو به قرآن كرده

كِتابِ اللّهِ سُبْحانَهُ، فَالرَّأْىُ الْقَبُولُ مِنْهُمْ وَالتَّنْفيسُ عَنْهُمْ؟ فَقُلْتُ

خواهان آرامشند، رأى ما اين است كه خواسته آنان را قبول كنيم و از اين مضيقه نجاتشان دهيم؟ من به

لَكُمْ: هذا اَمْرٌ ظاهِرُهُ ايمانٌ وَ باطِنُهُ عُدْوانٌ، وَ اَوَّلُهُ رَحْمَةٌ وَآخِرُهُ

شما گفتم: ظاهر اين برنامه ايمان، و باطنش دشمنى با خداست، ابتدايش رحمت و نهايتش

نَدامَةٌ، فَاَقيمُوا عَلى شَأْنِكُمْ، وَالْزَمُوا طَريقَتَكُمْ، وَ عَضُّوا عَلَى

ندامت است. پس بر موقعيت خويش پابرجا باشيد، و راهتان را ادامه دهيد، و براى جنگ

الْجِهادِ بِنَواجِذِكُمْ، وَلا تَلْتَفِتُوا اِلى ناعِق نَعَقَ، اِنْ اُجيبَ اَضَلَّ،

دندان به هم بفشاريد، و توجهى به فرياد فريادكننده نكنيد، كه اگر جوابش دهند گمراه كند،

وَ اِنْ تُرِكَ ذَلَّ. وَ قَدْ كانَتْ هذِهِ الْفَعْلَةُ، وَ قَدْ رَاَيْتُكُمْ اَعْطَيْتُمُوها،

و اگر رهايش سازند خوار و بى اعتبار شود. ولى وضع چنان شد كه شد، و ديدم كه به حكميت تن داديد.

وَ اللّهِ لَئِنْ اَبَيْتُها ما وَجَبَتْ عَلَىَّ فَريضَتُها، وَلا حَمَّلَنِى اللّهُ ذَنْبَها.

قسم به خدا اگر حكميت را نمى پذيرفتم قانونى از آن بر منواجب نمى شد، و خداوند گناهى از آن بر دوشم نمى گذاشت.

وَ وَاللّهِ اِنْ جِئْتُها اِنّى لَلْمُحِقُّ الَّذى يُتَّبَعُ، وَ اِنَّ الْكِتابَ لَمَعى،

و به خدا قسم اگر مى پذيرفتم باز حق با من بود و بايد از من اطاعت مى شد، و كتاب خدا با من است،

ما فارَقْتُهُ مُذْ صَحِبْتُهُ.

از وقتى با آن مأنوس شدم هرگز از آن جدا نشده ام.

فَلَقَدْ كُنّا مَعَ رَسُولِ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَ اِنَّ الْقَتْلَ لَيَدُورُ

ما با پيامبر صلّى اللّه عليه وآله بوديم و كشتار حول

عَلَى الاْباءِ وَالاَْبْناءِ وَالاِْخْوانِ وَالْقَراباتِ، فَما نَزْدادُ عَلى كُلِّ

پدران و فرزندان و برادران و اقوام دور مى زد، و هر مصيبت و بلايى چيزى

مُصيبَة وَ شِدَّة اِلاّ ايماناً، وَ مُضِيّاً عَلَى الْحَقِّ، وَ تَسْليماً لِلاَْمْرِ،

جز افزايش ايمان، و حركت در راه حق، و تسليم به امر رب،

وَ صَبْراً عَلى مَضَضِ الْجِراحِ، وَلكِنّا اِنَّما اَصْبَحْنا نُقاتِلُ اِخْوانَنا

و صبر بر سوزش جراحتها براى ما نداشت، اما امروز با برادران اسلامى خود

فِى الاِْسْلامِ عَلى ما دَخَلَ فيهِ مِنَ الزَّيْغِ وَالاِْعْوِجاجِ، وَالشُّبْهَةِ

به خاطر لغزش و كژى و شبهه و تأويلى كه در دين راه يافته

وَالتَّأْويلِ. فَاِذا طَمِعْنا فى خَصْلَة يَلُمُّ اللّهُ بِها شَعَثَنا، وَ نَتَدانى بِها

مى جنگيم. هرگاه راهى بيابيم كه خداوند به وسيله آن پراكندگى ما را جمع كند، و به سبب آن

اِلَى الْبَقِيَّةِ فيما بَيْنَنا رَغِبْنا فيها، وَ اَمْسَكْنا عَمّا سِواها.

روابط ما برقرار شده به هم نزديك شويم به آن رغبت مى كنيم، و از غير آن خوددارى مى نماييم.