نگاهی به اخلاق نبوی
شیخ صدوق در معانی الاخبار نقل می کند که امام حسن علیه السلام روایت کرد که آن حضرت فرمود: از دایی خودم “هند بن ابی هاله” که از وصافین رسول خدا بود خواستم از اوصاف نبی مکرم صلی الله علیه و آله و سلم بیان کند که ایشان گفتند: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با غصه ها قرین و دائماً متفکر به نظر می رسید، و آنی راحتی نداشت. اکثر اوقات ساکت بود، و جز در مواقع ضرورت حرف نمی زد، و هنگام تکلم از اول تا به آخر به آرامی لب به سخن باز می کرد و کلامش کوتاه و جامع، و خالی از تفصیل بی جا، و وافی به تمام مقصود بود. خُلقش نرم، به کسی جفا نمی کرد، و کسی را حقیر نمی شمرد. نعمت در نظرش بزرگ می نمود اگر چه ناچیز باشد. و هیچ نعمتی را مذمت نمی کرد. نه تنها از طعام ها مذمت نمی کرد، بلکه مدح و تعریف هم نمی نمود.
دنیا و ناملایمات آن هرگز او را به خشم در نمی آورد. و چون حقی پایمال می شد از شدت خشم کسی او را نمی شناخت و از هیچ چیز پروا نداشت، تا آن که حق را یاری کند. هنگام اشاره به تمام دست اشاره می فرمود، و چون از مطلبی تعجب می کرد دست ها را پشت و رو می کرد. و زمانی که صحبت می کرد دست ها را به هم وصل می کرد. و انگشت ابهام دست چپ را به کف دست راست می زد. وقتی غضب می فرمود از شدت ناراحتی روی می گردانید. و چون خوشحال می شد چشم ها را به هم می نهاد. بیشتر خنده های آن حضرت لبخند بود، هنگام تبسم، دندان هایش چون دانه های تگرگ نمایان می شد. امام حسین علیه السلام فرمود: از پدرم از وضع داخلی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم سؤال کردم، پس فرمود: به منزل رفتنش به اختیار خود بود. و چون به منزل تشریف می برد اوقات خویش را به سه جزء قسمت می کرد: قسمتی را برای عبادت خدا، قسمتی برای اهل بیت خود و جزئی را به خود اختصاص می داد. و آن جزئی را که مربوط به خودش بود، به صادر کردن دستورهای لازم به خواص اصحاب و تکلیف نمودن آنان برای رسیدگی به کارهای عمومی مردم صرف می کرد. و از آن قسمت چیزی را به کارهای شخصی خود اختصاص نمی داد. و از جمله روش آن جناب این بود که اهل فضل را همیشه می پذیرفت و هر کس را به مقدار فضیلتی که در دین داشت احترام می کرد، بعضی را یک حاجت، و بعضی را دو حاجت، و بعضی را بیشتر، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به رسیدگی به احتیاجات آنان می پرداخت و ایشان را سرگرم اصلاح نواقص شان می کرد، و از ایشان درباره امت پرسش می نمود.
ماهنامه ناظر امین/ شماره28