وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  لاخَيْرَ فِى الصَّمْتِ عَنِ الْحُكْمِ، كَما

و آن حضرت فرمود: در خاموشى از سخن حكيمانه خيرى نيست،

چنانكه در گفتار

اَنَّهُ لاخَيْرَ فِى الْقَوْلِ بِالْجَهْلِ.

جاهلانه خيرى وجود ندارد. (تكرار شماره 182)

 وَ سُئِلَ عَلَيْهِ السَّلامُ عَنِ التَّوْحيدِ وَالْعَدْلِ، فَقالَ:  التَّوْحيدُ

از توحيد و عدل از آن حضرت سؤال شد، فرمود: توحيد آن است

اَنْ لاتَتَوَهَّمَهُ، وَالْعَدْلُ اَنْ لاتَتَّهِمَهُ.

كه خدا را در وهم نياورى، و عدل آن است كه او را متّهم نكنى.

سنجیده گویی

انسان باید کم حرف بزند. اگر هم حرف میزند، حرف طیب و پاکیزه بزند. یعنی حرفهایش

سنجیده و از سر اندیشه باشد و پاك و پاکیزه.

امیرالمؤمنین(ع) میفرمایند:

لِسانُ العاقِلِ وَراءَ قَلْبِهِ وَ قَلْبُ الَاحْمَقِ وَراءَ لِسانِهِ؛ زبان عاقل پشت قلب است و قلب احمق

پشت زبان او.

یعنی انسان عاقل زبانش یله و رها نیست، بلکه ابتدا سخن را میسنجد. اگر پسندیده و

بهجا بود، بر زبان جاري میکند. ولی انسان احمق پیش از اینکه بیندیشد و سخن را بسنجد،

بر زبانش جاري میکند.

ادامه »

عیال خداوند

ایمان و لطف الهی باید باشد تا انسان با بچه ها با ملایمت و ملاطفت رفتار کند. آنها بچه اند و از

بچه جز بچگی توقعی نیست. اگر بدانیم همه صاحب دارند، این طور نیست که یکه تاز شویم و

با بچه و همسرمان بدرفتاري کنیم. اگر دل کسی را بشکنیم، دلمان را میشکنند. داغمان میکنند.

دست، بالاي دست بسیار است. هر کس دست از پا خطا کند، میخورد.

ادامه »

کم گویی حضرت آدم

در حدیث آمده است که وقتی حضرت آدم(ع) از جایگاه خودش بیرون رانده شد. فرزندان زیادي به

هم زد. بزرگ خاندان بود.

مینشست و بچه ها و نوه و نتیجه ها دور حضرت آدم جمع میشدند و با هم بحث و گفت و گو

میکردند و سر و صداي زیادي به راه میانداختند. ولی حضرت آدم(ع) ساکت بود. فقط تماشا میکرد

و مشغول ذکر خدا بود. بسیار کم حرف میزد. بعضی از بچه ها گفتند: چرا شما حرف نمیزنید و

همیشه ساکتید؟ فرمود:

ادامه »

سکوت جاهل

انسان اگر نمیتواند کلامی زیبا و پاکیزه داشته باشد، بهتر است سکوت کند و چیزي نگوید.

امام جواد(ع) فرمودند:

لَوْ سَکَتَ الْجاهِلُ مَا اخْتَلَفَ النّاسُ؛ اگر نادان ساکت باشد، مردم با هم اختلاف ندارند.

انسانهاي عالم، عاقل و فهمیده میدانند چگونه حرف بزنند. این جاهل است که با حرفهاي

نامربوط فتنه به پا میکند. انسان جاهل هر جا ساکت شود، اختلافها میخوابد؛ چون سخن گفتنش

سنجیده و از روي تعقل نیست، بلکه بر اساس هوي و هوس است. به خلاف انسان عاقل که

سنجیده سخن میگوید. امیرالمؤمنین(ع) فرمودند:

کَلامُ العاقِلِ قُوتٌ وَ جَوابُ الجاهِلِ سُکوتٌ؛ سخن عاقل قوت است و جواب نادان سکوت.

یعنی کلام انسان عاقل غذاي جان انسان است و به انسان نیرو میبخشد و روح انسان را اشباع

میکند و قلب انسان را جلا میبخشد.

اصلًا انسان هر چه کمتر حرف بزند بهتر است. یکی از سیرههاي پیامبر اسلام سکوت طولانی بود.

به عکس ما که پر حرفی میکنیم.

نرمی در گفتار

نرم خویی و ملایمت یکی از حدود خوشخلقی است. باید مواظب باشیم تند نشویم. ملایمت در رفتار

و گفتار به انسان آرامش میبخشد و حرکات انسان را کنترل میکند.

جدال انسان را به هم میریزد. چون هر کس میخواهد حرف خودش را به کرسی بنشاند. جدالی که در

آن درگیري باشد، بوي نفس میدهد. باید مواظب بود در مناظرهها قاطی نکنیم.

کلام پاك و گفتار پاکیزه و احترام آمیز، حد دیگر حسن خلق است. پس از آرامش درون، باید به آرامش

گفتار توجه داشت.

گفتار ملایم و پسندیده که خوشایند افراد است، از نشانه هاي حسن خلق است.

بی توجهی به نفس

چیزي که صبغه و رنگ الهی دارد و از روي اخلاص است، خستگی در آن راه ندارد.

امیرالمؤمنین(ع) فرمودند:

بِالْاِخلاصِ یَکونُ الخَلاصُ؛ اخلاص مایۀ رهایی انسان است.

اگر اخلاص در کارهاي انسان رسوخ کرد، شیطان و هوي و هوس رخ بر میبندند. وقتی انسان از قفس

نفس و هوي و هوس بیرون آمد و تعلق خودش را از آن برید، دیگر توجهی به آن ندارد. هر چه به نفس

انسان میگویند، ناراحت نمیشود و در صدد راضی نگه داشتن و مراعات آن نیست.

اگر انسان از تعلقات خارج شد، اگر همه بگویند درود بر فلانی، مرگ بر فلانی، اعتنایی نمیکند. مرحوم

آیت الله بهاءالدینی میفرمودند: در زمان رضاخان، مردم درِ مجلس جمع شده بودند و میگفتند: مرگ بر

مدرس! مرحوم مدرس هم سرش را از پنجره بیرون کرد و گفت: درود بر خودم! با گفتن مرگ که مرگ

نمیآید. انسان باید اسیر اوهام و خیالات نباشد. اگر اسیر اینها شد، گرفتار است.

خستگی در کارها

مرحوم حاج آقاي دولابی گاهی از ما میپرسیدند: آیا جلسه دارید؟ بعد میفرمودند: آیا خسته هم میشوید؟

آن موقع نمیفهمیدیم که چرا این سؤال را میپرسند.

بعد فهمیدیم اگر نفس انسان قاطی باشد و در کارهاي انسان دخالت کند، انسان خسته میشود. ولی اگر

انسان تجرد داشته باشد و وابسته و دلبسته به نفس و امور نفسانی نباشد، خستگی برایش معنا ندارد.

در حقیقت کار براي خدا خستگی ندارد. چون روح سر حال و بانشاط است و نیروي ربانی و الهی همراه

اوست و خستگی معنا ندارد. خستگی مربوط به نفس است.

اگر کار براي خدا نباشد و مقصد پول و شهرت و ریاست و مردم باشند، در این صورت است که اگر به مقصد

نرسیدیم، اگر پول نیامد، شهرت و ریاست نیامد، اگر تحویلمان نگرفتند و به ما احترام نکردند، حزن و اندوه در

ما نمایان میشود و خستگی بر ما فشار میآورد.

آرزوي اهل معرفت

اگر قلب و روح و درون انسان آرام شود، همه چیز درست میشود. آرزوي اهل معرفت این است

که غیر خدا را نبینند و به عالم تجرد دست یابند. مرحوم آقاي حداد معانی بلندي که از توحید

برایش منکشف شد، همه بر اثر تحمل فشار اطرافیان بود. فرموده بود: در تحمل این فشارها

دیدم که دو تا شدم؛ یکی روحم و یکی نفس و بدنم. و حالت تجرد را حس کردم. دیدم تمام

فشارها به نفس من وارد میشود.

ادامه »