ده شاخصه ی یک مسلمان کامل از منظر امام رضا علیه السلام
امام هشتم ده شاخصه را نشان«اوج خردمندی» انسان مسلمان می داند و می فرماید:
«لَا یَتِمُّ عَقلُ امرِئٍ مُسلِمٍ حَتَّی تَکُونَ فِیهِ عَشرُ خِصَالٍ الخَیرُ مِنهُ مَأمُولٌ وَ الشَّرُّ مِنهُ مَأمُونٌ یَستَکثِرُ قَلیلَ الخَیرِ مِن غَیرِهِ وَ یَستَقِلُّ کَثیرَ الخَیرِ مِن نَفسِهِ لَا یَسأَمُ مِن طَلَبِ الحَوائِجِ إِلَیهِ وَ لَا یَمَلُّ مِن طَلَبِ العِلمِ طولَ دَهرِهِ الفَقرُ فِی اللهِ أَحَبُّ إِلَیهِ مِنَ الغِنَی وَ الذُّلُّ فِی اللهِ أَحَبُّ إِلَیهِ مِنَ العِزِّ فِی عَدُوِّهِ وَ الخُمُولُ أَشهَی إِلَیهِ مِنَ الشُّهرَهِ ثُمَّ قالَ علیه السلام العَاشِرَهُ وَ ما العَاشِرَهُ قیلَ لَهُ ما هِیَ قالَ علیه السلام لَا یَرَی أَحَداً إِلَّا قالَ هَوَ خَیرٌ مِنِّی وَ أَتقَی إِنَّمَا النَّاسُ رَجُلانِ رَجُلٌ خَیرٌ مِنهُ وَ أَتقَی وَ رَجُلٌ شَرٌّ مِنهُ وَ أَدنَی فإِذَا لَقِیَ الَّذی شَرٌّ مِنهُ وَ أَدنَی قالَ لَعَلَّ خَیرَ هَذَا بَاطِنٌ وَ هُوَ خَیرٌ لَهُ وَ خَیرِی ظَاهِرٌ وَ هُوَ شَرٌّ وَ إِذَا رَأَی الَّذِی هُوَ خَیرٌ مِنهُ وَ أَتقَی تَوَاضَعَ لَهُحَقَ بِهِ فَإذَا فَعَلَ ذَلِکَ فَقَد عَلَا مَجدُهُ وَ طَابَ خَیرُهُ وَ حُسنَ ذِکرُهُ وَ سَادَ أَهلَ زَمَانِهِ؛
عقل هیچ مرد مسلمانی کامل نشود تا در وی ده خصلت باشد؛
امید به خیر او وجود داشته باشد1
از شر او مردم در امان باشند2
کار نیک اندک دیگری را زیاد شمارد3
کار نیک فراوان خویش را کم محسوب دارد4
از درخواست مردم خسته نشود5
در طول زندگی از اندوختن دانش دلسرد نگردد6
فقر در راه خدا، از ثروت(بدون ایمان) برایش محبوب تر باشد7
ذلّت در مسیر الهی از عزّت در مسیر دشمنان خداوند برای او خوشایندتر باشد8
گمنامی را از شهرت بیشتر دوست داشته باشد9
«دهم» و چه می دانی که«دهم» چیست؟ کسی گفت ویژگی دهم چیست؟ فرمود هر که را ببیند وی را از خود بهتر و پارساتر داند؛ زیرا مردم دو گروه اند:
گروهی که از وی برتر و باتقواترند. گروهی که از وی بدتر و پست تر هستند. وقتی فردی از گروه پست تر و بدتر را مشاهده کند؛ با خود گوید: شاید این شخص نیکی هایش نهفته باشد که برای وی بهتر است و خوبی های من آشکار است که برایم شر محسوب می شود. و قتی آدم بهتر و پاک تر از خویش را ببیند، در برابرش فروتنی کند تا به مقام وی برسد.
وقتی که چنین باشد، شکوهش عالی تر می شود و نیک هایش دلپذیرتر گردد و حُسن شهرت پیدا کند و از بزرگان روزگار خویش گردد.»
بحارالانوار، علامه مجلسی، ج75، ص336