[ وَ فى حَديثِهِ عَلَيْهِ السَّلامُ: اِنَّ لِلْخُصُومَةِ قُحَماً.]

در گفتار آن حضرت است: براى نزاع قُحَم است.

دشمنی ، رنج ها و سختی هایی هلاک کننده دارد.

يُريدُ بِالْقُحَمِ الْمَهالِكَ، لاَِنَّها تُقْحِمُ اَصْحابَها فِى الْمَهالِكِ وَالْمَتالِفِ فِى

مراد حضرت از قُحَم موارد هلاكت است، زيرا خصومت در اكثر احوال اهلش را دچار هلاكت و

الاَْكْثَرِ، وَ مِنْ ذلِكَ قُحْمَةُ الاَْعْرابِ، وَ هُوَ اَنْ تُصيبَهُمُ السَّنَةُ

تلف مى كند، و از همين معناست: قُحْمَةُ الاَعراب، و آن اين است كه خشكسالى به آنان مى رسد

فَتَتَعَرَّقَ اَمْوالَهُمْ، فَذلِكَ تَقَحُّمُها فيهِمْ. وَ قيلَ فيهِ وَجْهٌ آخَرُ

و اموالشان را نابود مى كند، پس اين است تقحّم آن در ميان ايشان. در آن معناى ديگرى

وَ هُوَ اَنَّها تُقْحِمُهُمْ بِلادَ الرّيفِ، اَىْ تُحْوِجُهُمْ اِلى دُخُولِ الْحَضَرِ

هم گفته شده و آن اينكه: خشكسالى آنان را به روى آوردن به شهرهاى آباد ناچار مى كند

عِنْـدَ مُحُـولِ الْبَـدْوِ .

هنگامى كه بيابان خشك گردد.

  [ وَ فى حَديثِهِ عَلَيْهِ السَّلامُ: هذَا الْخَطيبُ الشَّحْشَحُ.]

در گفتار آن حضرت است: اين گوينده اى شَحْشَح است.

[ يُريدُ الْماهِرَ بِالْخُطْبَةِ، الْماضِىَ فيها، وَ كُلُّ ماض فى كَلام اَوْ سَيْر فَهُوَ

منظورش اين است كه در گفتارْ ماهر و در بيان مطالبْ رسا و روان است، و هر تندرو در سخن و رفتار

شَحْشَحٌ، وَ الشَّحْشَحُ فى غَيْرِ هذَا الْمَوْضِع  ِ الْبَخيلُ الْمُمْسِكُ.]

«شحشح» است، و شحشح در غير اين مقام به معناى بخيل است.

 [ فى حَديثِهِ عَلَيْهِ السَّلامُ: فَاِذا كانَ ذلِكَ ضَرَبَ يَعْسُوبُ الدّينِ ]

در گفتار آن حضرت است: چون زمانش فرا رسد يعسوب دين بر جاى حكومتش

بِذَنَبِهِ، فَيَجْتَمِعُونَ اِلَيْهِ كَما يَجْتَمِعُ قَزَعُ الْخَريفِ.

استقرار يابد، پس همچنان كه ابر پاييزى به هم بپيوندند اهل ايمان گرد او اجتماع كنند.

[ يَعْسُوبُ الدّينِ: السَّيِّدُ الْعَظيمُ الْمالِكُ لاُِمُورِ النّاسِ يَوْمَئِذ. وَالْقَزَعُ:

يعسوب سَرور بزرگ است كه آن روز زمامدار امور مردم است. و قَزَع:

قِطَعُ الْغَيْمِ الَّتى لاماءَ فيها.]

پـاره هاى ابـر بـى بـاران اسـت.

جوان و گرايش به معنويت

«نيايش، اصولا کشش روح است به سوي کانون غير مادي جهان؛ نيايش، بلند ترين قله تعبير را در پرواز عشق از ميان شب ظلماني عقل پيدا مي کند.»[1]

الکسيس کارل

برخي از صاحب نظران نظير «موريس دبس» معتقدند که: «جوانان با نداي ارزش ها به لرزه در مي آيند.» و عده اي نظير «دوريس اودلوم» بر آنند که «معنويات، داربست وجودي نسل جوان است»[2]

به راستي رابطه جوان با معنويت چيست؟ از يک سوي گرايش به معنويت، همچون يک نياز فطري از درون جوانان، سر بر مي آورد و از ديگر سوي، آنان مايلند که دنيا را اصلاح کنند، حالتي که برخي از روانشناسان آن را «مسيح گرايي» مي نامند.

به موازات پيچيدگي و دشواري فزاينده زندگي، نياز جوانان به معنويت، جدي تر احساس مي شود و اگر مشاهده مي شود که کشش هاي معنوي در اين دوران، بيش از ساير سنين زندگي است، رمز آن را بايد در فطرتي زلال و خود آشنا جستجو نمود.
انتظار جوانان از معنويت چيست؟

ادامه »

بلوغ

در دوران زندگي انسان، نوجواني از اهميت خاصي برخوردار است و شايد مهم ترين دليل آن پيدايش «بلوغ» در اين مرحله باشد. در اين دوره از زندگي، استعدادهاي مهمي که در سرشت انسان به وديعه نهاده شده شکفته مي شود و تحولات بسياري در جسم و روان و افکار و انديشه فرد ايجاد شده و زمينه کمالات و انجام مسئوليت هاي فردي و اجتماعي فراهم مي گردد. نوجواني برزخي ميان کودکي و بزرگسالي است. آغاز دوران نوجواني و بخصوص بلوغ براي فرد غرورآفرين و در عين حال دلهره آور است. «بلوغ» کمال طبيعي انسان و دوره شور و شوق و تجدد و تشخص است و در يک جامعه مي توان گفت: بلوغ تولدي ديگر است.
اين مرحله از يک سو، به علت شرايط خاص فيزيولوژي و زيستي که تحول عظيمي را در جسم و روح و روان فرد ايجاد مي کند، حايز اهميت است. و از سوي ديگر به علت اين که، وظايف و تکاليفي از طرف شرع و اجتماع بر عهده او گذاشته مي شود، اهميت آن دو چندان مي کند.

در اين عرصه چون نوجوان و جوان هنوز بي تجربه است و آگاهي لازم از شرايط و ويژگي هاي اين دوران ندارد. موجب مي شود که آن ها دچار مشکلات و لغزش هايي بشوند؛ که جبران کردن آن ها خيلي مشکل است.

از اين رو آن ها بايد در گام اول آگاهي هاي خود را در اين زمينه بالا ببرند و در گام بعدي به شکوفايي استعدادهاي خود پرداخته و از بروز مشکلات پيشگيري و مقابله کنند.

ادامه »

ويژگي هاي دوران نوجواني و جواني

از آن جا که تربيت نوجوانان و جوانان از اهميت بسيار زيادي برخوردار است، براي آن که بتوانيم بهتر به اين امر خطير بپردازيم بايد در ابتدا به خصوصيات اين دوران واقف گرديم. بعضي از خصوصيات اين دوران عبارتند از: خصوصيات عاطفي و خصوصيات اجتماعي که در ادامه به طور تفصيلي به بررسي هر يک مي پردازيم.

خصوصيات عاطفي

کودک با ورود به سن بلوغ و نوجواني، روح و روانش در کنار تغييرات زيستي و هورموني، دچار تلاطم گشته، روحيات و عواطف او ويژگي هاي تازه اي پيدا مي کند که بعضي از آن ويژگي ها عبارتند از:

1. حساسيت
نوجوان به دليل اين که در دوران بحران به سر مي برد، از حساسيت خاصي برخوردار است. در برابر هر برخورد ما با او، عکس العمل نشان مي دهد. گاهي در مقابل انتقادها، داد و فرياد مي کند. درها را به هم مي زند و يا اشياء را پرتاب مي کند.

2. سرگرداني
يکي ديگر از ويژگي هاي عاطفي اين دوران اين است که فرد دچار سرگرداني مي شود چون بين ارزش هاي حاکم در مدرسه، خانواده و اجتماع هماهنگي نمي يابد و مشاهده مي کند که هر يک از آنان، ارزش هاي متفاوتي ارائه مي دهند، بنابر اين در اين که کدام ارزش را بپذيرد، دچار سرگرداني مي شود.

3. هيجان هاي دروني
نوجوان گاه نسبت به بزرگسالان، بي اعتماد و بي اعتناست و گاه با اعتماد که اين نوسانات، از هيجانات دروني او سرچشمه مي گيرد.

ادامه »

خوشرويي و شادکامي در خانواده

در اين جا سخن از مهمترين عامل تعادل در خانواده يعني، مسرت زندگي و خوشرويي است که گويي تمام جنبه هاي حيات انساني را در خود متبلور مي کند. از ويژگي هاي برجسته پيامبران الهي و اولياي بزرگ پروردگار، خوش خلقي و گشاده رويي با مردم و اطرافيان ذکر شده است و شخصيت رسول اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ در ميان همه آنان از حيث نرمي اخلاق و خوشرويي و نفوذ در انسان ها، ممتاز است.[1]

در روابط متقابل زن و مرد، لحظه ها، سرشار از بيم و اميد است. زماني مي توان زندگي را قرين شادکامي ساخت که در چهره زوجين، نشانه هايي که بيشتر حاکي از اميد هاي آينده هستند تا بيم و نگراني، مشاهده گردد.
در برخورد دو شخصيت، آن چه ابتدا تأثير گذار است، ظاهر شاد و با نشاط آنها است، فروغ زندگي است که از چشمانشان ساطع مي شود. به ويژه زماني که اين دو، زوج جوان آرزومندي باشند که از دريچه روابط امروز، فردايي روشن و پراميد را در ذهن خود به تصوير مي کشند.

ديدگاه امام علي ـ عليه السلام ـ

از نگاه نافذ امام علي ـ عليه السلام ـ مومن کسي است که علي رغم قلبي غمگين، چهره اي پرنشاط دارد و اين بهترين ميزان و ضابطه براي ارزيابي لياقت زن يا شوهر در زندگي مشترک است. براي تعادل در زندگي، بايد چون چشمه از درون جوشيد و خرمي و زيبايي آفريد و به ديگران مسرت حيات، عرضه نمود. بايد دستي از آستين همت بيرون آورد و گرد و غبار افسردگي را از چهره ها (به ويژه همسر) زدود و گل لبخند را بر لبان آنان، روياند.

ادامه »

عوامل سازگاري همسران

مقدمه

از جمله مسايل مهم خانواده ها آن است که چگونه مي توان از سستي روابط، نزاع، و درگيري بين زن و شوهر جلوگيري کرد. دراين زمينه، مطالب بسياري قابل طرح است و شايد يکي از مهمترين آن ها آن است که: زمينه ها و عوامل گرمي روابط زن و شوهر و در نتيجه سازگاري آن ها با يکديگر کدامند؟ دانستن اين عوامل مي تواند خانواده ها را از بسياري از مشکلات در روابط بين زوجينرهايي بخشد و بنيان خانواده ها را مستحکم نمايد. در زير برخي از مهمترين اين عوامل مي پردازيم:

1. هم کفو بودن

يکي از مهمترين عوامل سازگاري زن و شوهر، همتا و مناسب هم بودن مي باشد که در اصطلاح «کفو­­» ناميده مي شود. زن وشوهر اگر در شرافت خانوادگي، ثروت، سن، سطح دانش و تحصيلات، علاقه ها و اهداف، دينداري و تقيد به ضوابط اسلامي و نوع زندگي خانوادگي، تناسب و هماهنگي، داشته باشند مشکلاتشان کمتر بوده و به تفاهم مي رسند. اسلام نيز به کفو بودن زوجين توصيه نموده است. رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: «زن و مرد همتا و کفو را به ازدواج يکديگر در آوريد و با کفو خود ازدواج کنيد.»[1]

مشکلات هم کفو نبودن همسران

اما ا گر همسران در اين جهات، نامتناسب و متفاوت باشند، غالبا در زندگي با مشکلات و ناسازگاري ها و تنش ها و عدم همکاري ها و ناراحتي ها مواجه خواهند شد. مثلا اگر يکي از آن ها از خانواده هاي ديندار و مقيد به ارزش ها و ديگري از خانواده هاي لاابالي يا کم تقيد باشد در زندگي آينده غالبا با مشکلاتي جدي رو به رو خواهند شد. و همچنين اگر يکي اهل مطالعه و تحقيق و ديگرياهل تفريح و تجمل و شب نشيني، يا يکي داراي تحصيلت عالي و ديگري کم سواد باشد يا يکي از آن ها از خانواده هاي ثروتمند و تجمل گرا و ديگري از خانواده هاي تهيدست و ساده باشد يا يکي از آن ها داراي فرهنگ و آدابي ويژه و ديگري با فرهنگ و طرز تفکري ديگر باشد غالبا با مشکلاتي کم و يا زياد مواجه مي شوند و همکاري و هم فکري و تعاون لازم را ندارند.[2]

زن و شوهري که هم کفو نيستند چه کار کنند؟

ادامه »

 جذابيت گفتگو در خانواده

از بهترين و پرشکوه ترين تجليات زندگي متعادل، داد و ستد عاطفي بين زوجين است. در هيچ مرحله اي از مراحل زندگي نمي توان احساس بي نيازي از عواطف نمود. داد و ستد عاطفي در آغاز ازدواج با شور و حرارت خاصي، حضور وافر و موثري دارد، ليکن پس از مدتي به لحاظ عدم آگاهي و غفلت يکي از زوجين يا هر دو، نبض زندگي کند مي شود و عواطف سرشار و با حرارت، فروکش مي کند و لحظه هاي ملال از راه مي رسد و گله ها و شکوه ها، هر آن چه بر پيکره زندگي تازيانه مي زند و زن و شوهر، مستأصل و درمانده، متحيرند که چرا زندگي شيرين و جذاب گذشته به اين مرحله تنزل نموده است. آن ها از اين حقيقت غافلند که عاطفه به همان اندازه که براي يک شروع خوب ضروري است، براي ادامه زندگي خوب نيز لازم است.

پويايي هرچه بيشتر تبادل عاطفي، نياز به شناخت شيوه هاي موثر مبادلات عاطفي دارد. حال به بيان برخي از اين روش ها مي پردازيم:

الف) شيوه قلبي و باطني
زيربنايي ترين و اولين شيوه مبادلات عاطفي، شيوه قلبي و باطني است. قلب و درون خاستگاه و محل رويش تمامي ارتباطات و مناسبات انساني است. آن چه که بر زبان جاري مي شود و يا از اعضا و جوارح آدمي صادر مي شود، از نهان گاه دل و قلب بر مي خيزد. قلب سرچشمه فياض احساسات و تمايلات است. بنابراين:

ادامه »

جلسه خواستگاري

مراسم خواستگاري يکي از زيباترين مراسم ها در زندگي والدين و جوان مي باشد لذا بايد سعي شود که به بهترين نحو و با کيفيت عالي برگزار شود تا خاطره خوشي از آن در ذهن پايدار بماند. اما قبل از آن توجه شما را به نکته اي جلب مي نماييم:
ازدواج مراحلي دارد؛ قبل از عقد و بعد از عقد.

مرحله قبل از عقد هم خود مراحلي دارد که يکي از آن مراحل مسأله خواستگاري مي باشد و کسي که به خواستگاري مي رود حتما بايد مراحل قبل از آن را نيز به خوبي و به طور کامل طي نموده باشد، از جمله تحقيق از طرف مقابل، تا به شناخت نسبتاً کاملي از همسر آينده خود دست پيدا کند. و هر قدر در اين زمينه بيشتر دقت کند زندگي با موفقيتي در پيش رو دارد و هر ميزان که به مسأله تحقيق کم توجهي کند و احساسي عمل نمايد پايه هاي زندگي آينده خود را سست بنا نهاده است.
در مرحله خواستگاري سه سوال مهم مطرح است:

ادامه »