توسل و عشق به اهل بيت (عليهم السلام) در معارف دين

توسل و عشق وافر به پيامبر اكرم (صلي الله عليه وآله) و اهل بيت ايشان (عليهم السلام) از امتيازات خاص فرهنگ تشيع به شمار مي رود كه ريشه در آيات نوراني وحي و فرمايشات معصومين (عليهم السلام) دارد. در نظر شيعه نبي مكرّم اسلام(صلي الله عليه وآله) و اهل بيت ايشان وسائط فيض الهي هستند كه خداوند از طريق ايشان بركات خويش را بر بشر مي فرستد و اين وساطت هم در زمينة تكوين و هم در زمينة تشريع و هدايت بشر است و از طرف ديگر حيات و ممات ايشان يكسان است؛ از اين رو تمسّك و توسل به اين انوار پاك در دنيا باعث وساطت اين بزرگواران نزد پروردگار و حل شدن مشكلات با افاضة الهي و موجب شفاعت آنها در قيامت مي‎گردد و كسي كه قدم در راه اطاعت از دستورات آنها بنهد رستگار خواهد شد. لذا در زيارت جامعه كه از لسان مبارك امام هادي(عليه السلام) صادر گرديده،اينگونه مي‎خوانيم: «مَن أتاكم نجي و من لم يأتكم هلك …من والاكم فقد والي الله و من عاداكم فقد عادي الله… بكم فتح الله و يكم يختم و بكم ينزل الغيث و بكم يمسك السماء أن تقع علي الارض …من اراد الله بدأبكم …»[1]
«هر كس نزد شما آمد،نجات خواهد يافت و كسي كه از شما فاصله گرفت هلاك مي‎شود… هر كس شما را دوست بدارد خدا را دوست داشته و هر كس با شما دشمني كند با خدا دشمني كرده است… به شما خداوند آغاز مي‎كند و به شما پايان مي‎دهد و به وسيلة شما باران مي‎فرستد و به وسيلة شما آسمان را نگه مي‎دارد… هر كه خدا را خواهد بايد از طريق شما آغاز كند و به خدا تقرّب جويد…»

آيات نوراني قرآن نيز مؤيّد اين سيرة رائج در بين شيعه است، «يا ايها الذين امنوا اتقوا الله وابتغوا اليه الوسيله»[2]
«اي كساني كه ايمان آورده‎ايد از خدا بترسيد و براي نزديك شدن به او وسيله بجوئيد»وسيله ،در اين آية شريفه معناي وسيعي دارد و هر چيزي را كه به كمك آن تقرّب به حضرت حقّ حاصل شود، شامل مي‎گردد،اعم از ايمان به خدا، عبادت او، جهاد در در راه خدا و يا شفاعت پيامبر، امامان و بندگان صالح خدا. چنانچه امير مؤمنان (عليه السلام) در موردي در ذيل اين آيه فرمودند: «أنا وسيلَتُه » «من وسيلة تقرّب به خدا هستم »[3]

و در مورد ديگر مصاديق «وسيلة تقرّب به خدا» را ايمان، نماز، روزه و جهاد معرفي كردند، «ان افضل ما توسل به المتوسلون الي الله سبحانه الايمان به و برسوله …»[4] سيرة عملي مسلمين در زمان پيامبر اكرم (صلي الله عليه وآله) بر همين منوال بوده، كه از پيامبر مي‎خواستند نزد خداوند شفاعت آنها را بنمايد و قرآن[5] نيز بر آن صحّه گذاشته است.[6]

روايات نيز در اين زمينه بسيار است كه به ذكر يك روايت از پيامبر(صلي الله عليه وآله) اكتفاء مي‎كنيم. سلمان فارسي مي‎گويد: از رسول خدا شنيدم كه مي فرمود: خداوند مي‎فرمايد اي بندگان من آيا چنين است كه كسي حاجات بزرگي از شما مي‎خواهد و شما حوائج او را بر نمي‎آوريد مگر اينكه كسي را نزد شما شفيع قرار دهد كه محبوبترين مردم به نزد شماست، آنگاه حاجت او را به احترام آن شفيع بر مي‎آوريد حال آگاه باشيد و بدانيد كه گرامي ترين خلق و افضل آنان نزد من محمّد(صلي الله عليه وآله) ‌است و برادر وي علي وامامان پس از وي همانان كه وسيله‎هاي مردم به سوي من هستند، اينك بدانيد كه هر كس حاجتي دارد و نفعي را طالب است يا آنكه دچار حادثه‎اي بس صعب و زيانبار گشته و رفعِ آنرا خواهان است، بايد مرا به محمّد(صلي الله عليه وآله) و آل طاهرينش بخواند تا به نيكو‎ترين وجه آن را بر‎آورم.»[7]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1]. مفاتيح الجنان ـ زيارت جامعه كبيره ـ ص90ـ شيخ عباس قمي(ره) ـ ترجمه: موسوي دامغاني ـ انتشارات علّامه، چاپ چهارم 1380.
[2] . مائده / 35.
[3] . تفسير الميزان ج 5 / ص 362 مؤسسته الاعلمي بيروت 1411 هـ . ق.
[4] . نهج البلاغه ـ خ 109 ـ ص 338 ـ ترجمة: فيض الاسلام ناشر= فيض الاسلام 1366 هـ . ش.
[5] . آيه 64 سورة نساء ، اشاره به اين مطلب دارد .
[6]. تفسير نمونه ج4 / 363 ـ ذيل آيه شريفه 35، مائده ـ جمعي از نويسندگان ، زير نظر آية الله مكارم شيرازي ، دارالكتب الاسلاميه طهران / 1363 / چاپ هشتم ـ براي مطاله بيشتر به اين تفسير مراجعه شود.
[7] . بحارالانوار ـ ج 91 ـ ص 22 ـ علامه مجلسي (ره) ـ داراحياء التراث العربي، بيروت، چاپ سوّم، 403 1 هـ . ق

اندیشه قم