شرط یادگیری درست، دقت در یک فرمول است و آن عبارت است از:
اول: رغبت، دوم: دقت، سوم: یادگیری و چهارم: معرفت.
ضروریات در کلاس درس
اجرای دقیق این فرمول در کلاس درس، نیاز به فراهم کردن مهارتهای مقدماتی خاصی دارد که یکی از آنها پیش مطالعه بود اینک به مهارتهای ضروری که رعایت آنها نقش عمده در فرایند یادگیری در کلاس دارد، اشاره می کنیم.
1- صحیح نشستن
چگونه نشستن در کلاس درس یا اتاق مطالعه، یکی از عوامل درک صحیح مطالب است؛ زیرا طرز نشستن، بر میزان تمرکز حواس، اثر مستقیم دارد. بنابراین، رعایت موارد ذیل ضروری است:
اگر از صندلی استفاده می کنید، پشت خود را کاملاً به پشتی صندلی تکیه دهید. در غیر این صورت فقط دست گذاشتن بر روی میز و تکیه دادن به آن مجاز است.
و اگر بر روی فرش می نشینید باید طوری بنشینید که رو به استاد باشید.
همچنین در هنگام نشستن باید مراقب بود که کمر و گردن راست باشد.
2- گوش کردن مطلوب و مفید
اگر شیوه گوش کردن را یاد گرفته باشید می توانید از صحبت های همه، حتی کسانی که بَد صحبت می کنند، به خوبی استفاده کنید.
مطلب فوق دیدگاه و تجربه یک شخص نیست بلکه حاصل چند هزار ساعت مطالعه و تحقیق بر روی اشخاص است که از طریق متخصصان مربوط به تعلیم و تربیت، اعصاب و روان، روانشناسی، فلسفه و … انجام گرفته که هر یک به نوبه خود دلایل خاصی را برای روش گوش دادن مطلوب دارند، که با جمع بندی دلالیل آنها توسط متخصصی که خود نیز در شناخت شناسی محقق است، اطمینان و اعتماد به آن افزایش می یابد.
در آموزش«گوش دادن» از اهمیت زیادی برخوردار است، که با توجه به نکات ذیل و رعایت کامل آنها درست گوش دادن را می توان آموخت و سپس تکامل بخشید.
الف: پرورش چندین پرسش هنگام پیش مطالعه تمرکز حواس در گوش دادن را افزایش داده و دقت فراگیر را برای پیدا کردن پاسخ آنها، مضاعف می کند.
ب: مشخص نمودن عرصه ها و محدوده های مورد علاقه در پیش مطالعه، و دقت داشتن نسبت به آنها در کلاس، تمرکز حواس فراگیر را دو چندان می کند.
ج: توجه نمودن به مفاهیم و معانی درس، نه به شکل بیان و چگونگی کلام استاد.
د: یادداشت برداری.
ه: به دنبال کلیدهای درس بودن، که تمامی مطالب را به هم وصل می کنند. کلیدهای مطالب همان نکات اصلی و جزئیات مرتبط با نکات اصلی است.
و: توجه به«الگوی سازمانی» یعنی مطالبی که استاد در تابلو می نویسد موجب می شود که به آسانی ارتباط موضوعات را پیدا کنید.
ز: کوشش کنید با همکلاسی های خود صحبت نکنید، و اگر مشکلی پیش آمد فقط با استاد مطرح کنید. و مشکلات غیر مربوط به درس را بعد از وقت کلاس با همکلاسی خود مطرح کنید.
ه: به تمام مطالب مطرح شده در کلاس یکسان توجه کنید، و فکر نکنید که نیاز نیست به بعضی از مطالب که تکراری است یا قبلاً با آن آشنایی کامل داشته اید، خیلی توجه کنید؛ زیرا بعضی از تکرارها حکمت هایی دارد که استاد با استناد به دلایلی اقدام به طرح آن می کند، به گونه ای که درک کردن علت مطرح کردن آنها خود یک رمز محسوب می شود.
ط: با ابزارها و مهارتهای غیر کلامی استاد همراه باشید؛ زیرا استاد هنگام تدریس در طول پنجاه دقیقه، شش هزار کلمه را بیان می کند و در نتیجه در هر دقیقه صد و بیست کلمه سخن می گوید؛ ولی برای خوب فهماندن این شش هزار کلمه از مهارتهای غیر کلامی: درجه صدا، مکث، آهنگ یا وزن صدا استفاده می کند. مثلاً برای اینکه شاگرد را وادار به اندیشه کند درجه صدا را تغییر می دهد، و یا برای فهرست کردن مطالب از مکث استفاده می کند تا شاگرد به راحتی بتواند یادداشت بردارد. بنابراین، استفاده از مهارتهای غیرکلامی استاد جزو ضروریات خوب گوش دادن است.
3- خوب نگاه کردن
شاگردی که به نکات خوب گوش کردن و خوب یادداشت کردن، توجه داشته باشد، خوب می تواند نگاه کند؛ چرا که لازمه خوب گوش کردن و خوب یادداشت برداری نمودن، خوب نگاه کردن است.
از این رو، فراگیری که خوب به استاد نگاه نکند و در هنگام فراگیری با هم کلاسی های خود به گفتگو بپردازد و یا نگاهش به آنها باشد، در حقیقت نمی تواند خوب گوش کند و خوب یادداشت بردارد، پس نقش خوب نگاه کردن محوریت دارد، و انجام آن کمک بزرگی به مساعد شدن شرایط شرکت، حضور و بهره برداری متعلم از کلاس می کند.
4- خوب یادداشت کردن
یادگیری درس با جمع آوری اطلاعات کامل آغاز می شود. در واقع آنچه استاد مطرح می کند مواد خام دانش است که باید شاگرد با صرف عمر و زندگی خود آنها را تکمیل کند.
کتاب روش تحصیل/رضا علی کرمی