به مناسبت ولادت حضرت امام علی النقی(هادی)(ع) گوشه ای از فضایل مادر ایشان را بیان کرده و امید است این ابراز ارادت به این بانوی بزرگوار موجبات شادی و بذل توجه حضرت امام هادی(ع) را فراهم آورد.
حضرت هادی(ع) فرزند اول حضرت جواد(ع) است. مادر عزیز و مهربانش،«سمانه مغربیه» نام داشت و از شاهزادگان بود که به اسارت لشکر مسلمانان درآمد و به عنوان«ام ولد» آزاد شد و افتخار همسری امام نهم(ع) را پیدا کرد. در«اثبات الوصیه» آمده است: از محمد بن فرج از نوادگان جعفر طیار و غیر او روایت شده است که گفت امام جواد(ع) مرا خواست و فرمود: قافله ای آمده که بین آن یک نفر برده فروش است؛ آن برده فروش، بندگان زرخریدی دارد. امام جواد(ع) کیسه پولی به من داد که 60 دینار در آن بود. نشانی صورت و لباس آن کنیز را به من داد و مرا مأمور کرد که او را خریداری کنم. من رفتم آن کنیز را به قیمتی که برده فروش گفت، خریدم. قیمت آن کنیز همان مبلغی بود که امام(ع) به من داده بود.
بی تردید او زنی متمایز از دیگران بود و با ازدواج با امام جواد(ع) و قرار گرفتن در معرض جاذبه های درخشان امامت، تا آنجا درخشیده است که از حضرت هادی(ع) روایت شده که ایشان فرمودند:«مادرم به حق من شناخت دارد و از اهل بهشت است، شیطان سرکش به او نزدیک نشود و نیرنگ هیچ ستمگر متکبر به او نمی رسد و او تحت نظر خداوندی است که خواب به او راه ندارد، محفوظ و مصون از گزند دشمن است و همتراز مادران راستین و شایسته است.» در این فرمایش حضرت(ع) به خوبی، منزلت و عظمت این بانو مشخص می شود که از چه رو خداوند شایستگی و توفیق مادری امامی را به او عطا کرده است.
در کتب مختلف القاب و اسامی گوناگونی برای ایشان ذکر شده است؛ این بانوی بزرگوار به قدری در فضائل و مقامات معنوی برجسته بود که او را«سیده» نامیدند. برخی گفته اند از القاب ایشان«ام فضل» بوده است، چرا که فضیلت و نیکی حقیقتاً در این بانو جمع بود، اما همین امر سبب شده برخی تصور کنند مادر امام هادی(ع) ام فضل ملعونه دختر مأمون است، در حالی که عقلاً و نقلاً این قول مردود است. در«جنات الخلود» آمده است که آن بانو، همیشه روزه مستحبی می گرفت و در زهد و تقوا در میان زنان زمان خود مثل و مانند نداشت.
نام او را سوسن، حدیث و غزاله مغربیه نیز عنوان کرده اند.
وی در نهایت فداکاری و دلسوزی و از بانوان صالح و درستکار و پاکدامن روزگار بود و از پشتیبانان سرسخت امامت و خلافت الهی و نسبت به مقام ولایت آشنا و آگاه بود. بر اساس پاره ای از روایات، پیکر پاک این بانوی مکرمه در مدینه به خاک سپرده شد.
حضرت سمانه را چهار پسر بود؛ ابوالحسن امام علی النقی(ع) و ابواحمد موسی مبرقع و ابواحمد حسین و ابوموسی عمران و دختران ایشان فاطمه، خدیجه، ام کلثوم و حکیمه بودند.
این بانوی مخدره در نیمه ذی الحجه سال دویست و دوازده در شهر«صریا» به مادری حضرت امام علی النقی(ع) مفتخر شد.