نکوهش دنیا

آنچه در قرآن و روايات، درباره محبت به دنيا و آخرت و مدح و ستايش اهل آخرت و نكوهش اهل دنيا، وارد شده ناظر به مرحله زندگى دنياست، نه زندگى پس از مرگ؛ يعنى در نگرش قرآن و روايات، اهل دنيا بر كسانى كه در اين دنيا زندگى مى‌كنند، و اهل آخرت بر كسانى كه به زندگى اخروى راه يافته‌اند اطلاق نمى‌گردد.

همچنين ستايش محبت به آخرت و نكوهش علاقه به دنيا، بدين معنا نيست كه نبايد به آنچه در دنيا وجود دارد: از قبيل آب، خاك، زمين و آسمان، محبت داشت؛ چرا كه اينها آيات و مظاهر خداوندند. علاوه در دنيا مكانهاى مقدسى؛ از قبيل مساجد و معابد و بارگاه و زيارتگاه هاى اولياى دين وجود دارد و محبت و علاقه به آنها ستودنى است؛ چنانكه در جهان آخرت جهنم وجود دارد و قابل ستايش نيست.

بايد گفت نكوهش اهل دنيا و دوستداران دنيا، نكوهش كسانى است كه محور افكار، انديشه ها، گفتار ونگرشهايشان رااموردنيا تشكيل مى‌دهد.توجه و تعلق خاطرشان به لذتها ونعمتهاى دنياستوبه آخرت نمى‌انديشند و جهان آخرت براى آنها جاذبه‌اى ندارد.

در آيات فراوانى از قرآن، دنيا دوستى و دنيا طلبى با شقاوت و كفر برابر قلمداد شده است و فرجام آن عذاب ابدى معرفى گرديده است. در مقابل آخرت خواهى مساوى با سعادت ابدى ذكر گرديده است و پاداش آن نعمتهاى اخروى معرفى شده است و نيز مطرح گرديده كه خداوند در اين دنيا موانع را از سر راه اين دو گروه بر مى‌دارد تا آنها به حركت و سير خود ادامه دهند؛ پس آنان كه دنبال شقاوتند در دنيا ابزارها و وسايل كافى در اختيارشان قرار مى‌گيرد و نيز آنان كه طالب سعادت و نيكبختى هستند، عوامل و اهرمهاى كافى، جهت رشد و ترقى و سير معنوى، در اختيارشان قرار داده مى‌شود:

«مَن كانَ يُريدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فيها مَانَشآءُ لِمَنْ نُّرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْليها مَذْمُوماً مَّدْحُوراً»

هر كس با سعى و تلاش خود، طالب دنيا و متاع زوال پذير آن است، متاع دنيا را به او مى‌دهيم (ليكن) به هر كه ما بخواهيم، آنچه مشيت ازلى ماست (مى دهيم). سپس در عالم آخرت دوزخ را نصيب او مى‌كنيم تا با نكوهش و سرزنش به جهنم درآيد.

«العاجلة»، از جمله نامهاى دنياست و به معناى زودگذر و زوال پذير است و در مقابل آن «الآجلة»، به معناى ديرپاى و باقى و مدت دار است.

گزيده اي از درس اخلاق حضرت آيت الله مصباح يزدي