اشاره
عفاف در خانواده از مهمترین بحث های روز جامعه ی ماست که در صورت رعایت نشدن به عفت عمومی لطمه خواهد زد و در روایات اسلامی در این مورد نکات مهمی آمده است که خانواده های مسلمان با رعایت آن به سلامت اخلاقی جامعه کمک شایانی می کنند. به چند نکته در این زمینه اشاره می کنیم.
رعایت عفاف در میان اعضای خانواده
از مواردی که برای تقویت عفاف در جامعه کمک می کند و امری لازم و ضروری است رعایت عفاف و ادب و حیا در داخل منزل است که اگر مراعات نشود ممکن است عواقب زیان باری را در پی داشته باشد. از جمله رعایت پنهان بودن ارتباط جنسی زن و شوهر در داخل خانه است. رسول اکرم(ص) در این مورد شدیداً تأکید کرده و فرمود:«به خدا قسم اگر مردی با همسر خود بیامیزد و در اطاق، کودک بیداری آن دو را در حال آمیزش ببیند، یا سخنان آنها و همچنین صدای تنفسشان را بشنود، آن طفل هرگز رستگار نخواهد شد و اگر دختر باشد یا پسر از حریم عفاف فاصله خواهد گرفت و سرانجام به زناکاری آلوده می شود».
پوشش در منزل
نکته ی مهم دیگر در این باره، پوشش زنان و دختران در مقابل پسران و مردان خانواده است. درست است که پسران و برادران محرم هستند امّا محرمیت آنان محدود است و همانند زن و شوهر نیست که حتی در نگاه های شهوت آمیز و شبیه آن کاملاً آزاد باشند. پوشش یک دختر جوان و یا مادر جوان موجب تحریک پسر و برادر جوان می شود و ممکن است او را به معصیت دچار نماید.
مردی از رسول خدا(ص) سؤال کرد:«آیا خواهرم می تواند موی سر خود را پیش من برهنه کند؟» حضرت فرمود:«نه، من بیم دارم اگر خواهر تو، موی خویش و زیبایی های خود را برهنه گرداند، موجب لغزش تو گردد».
همچنین پیامبر(ص) برای محافظت از عفت خانواده ها محدوده ی معاشرت مردان و زنان محرم را این گونه بیان کرد:«اگر کسی خواست زنان محرم بالغ خود را- غیر از همسر- ببوسد، خواهر باشد یا عمّه یا خاله، میان دو چشم(پیشانی) و سر او را ببوسد، و از بوسیدن گونه و دهان او خودداری نماید».
مردام مَحرم با نهمَحرم
در مقابل مردان محرم در منزل، مثل پسر یا برادر یا دائی و… نیز وظیفه دارند که از ورود خودسرانه به منزل خودداری کنند و حتماً اجازه بگیرند و یاالله بگویند و با تأمل وارد شوند. علی(ع) می فرماید:«مردی به حضور رسول خدا(ص) رسید و سؤال کرد: آیا هر وقت می خواهم وارد اتاق مادرم شوم، باید اجازه بگیرم؟ رسول خدا(ص) فرمود: آری. مرد پرسید: چرا؟ رسول خدا(ص) فرمود: آیا خوشحال می شوی وقتی وارد شدی، او را عریان ببینی؟ مرد پاسخ داد: نه. آن گاه رسول خدا(ص) فرمود: پس با اذن و اطلاع وارد شو».
آموزش عفاف از دوران کودکی
از روش های فراگیر نمودن عفاف در خانواده، آموزش فرزندان از همان دوران کودکی است که خانواده های مسلمان بتوانند فرزندانشان را با حیا و عصمت و عفت تربیت کنند. این شیوه در دین مبین اسلام مورد توجه خاصی قرار گرفته است.
رسول اکرم(ص) فرمود:«دختر بچه ی شش ساله را، پسر بچه نبوسد و همچنین زن ها از بوسیدن پسر بچه ای که سنش از هفت سال تجاوز کرده است خودداری کنند».
حضرت کاظم(ع) هم فرموده است:«وقتی دختر بچه شش ساله شد مرد نامحرم حق ندارد او را ببوسد و همچنین نمی تواند او را در آغوش بگیرد».
جداسازی محل خواب
جداسازی محل خواب افراد خانواده از موضوعات مهم در تعالیم اسلامی برای تقویت فرهنگ عفاف در میان خانواده هاست. امام صادق(ع) درباره ی ضرورت جداسازی محل خواب پدر و مادر از فرزندان و تأثیر آن در عفت فرزندان فرمود:«لا یُجامِعِ الرَّجُلُ امرَأتَهُ وَ لا جَاریَتَهُ وَ فِی البَیتِ صَبِیٌّ فَإنَّ ذَلِکَ مِمَّا یُورِثُ الزِّنَا؛ شخص نباید در اتاقی با همسر و کنیز خود هم بستر شود که در آن اتاق کودکی باشد چون موجب می شود تا آن کودک در آینده زناکار بشود».
رسول اکرم(ص) در سخنی تربیتی برای آموزش عفاف از همان دوران کودکی، جدا ساختن محل خواب فرزندان دختر و پسر را سفارش کرده و می فرماید:«بستر خواب پسر بچه با پسر بچه و پسر بچه با دختر بچه و دختر بچه با دختر بچه در سن ده سالگی باید از هم جدا شود».
حضرت موسی بن جعفر(ع) هم به نقل از پدران بزرگوارش فرمود:«در هفت سالگی فرزندان خود را به نماز وادارید و در ده سالگی بستر خواب آنها را از یکدیگر جدا کنید».
البته در این مورد حفظ عفاف در خانواده ها، سفارش های مهم فراوانی در قرآن و روایات وارد شده است. مثلاً در سوره ی نور در یک فرمان حکیمانه ای خداوند اجازه گرفتن در ورود به اتاق های شخصی را مطرح کرده و می فرماید:«ای کسانی که ایمان آورده اید! در خانه هایی غیر از خانه ی خود وارد نشوید تا اجازه بگیرید و بر اهل آن خانه سلام کنید این برای شما بهتر است شاید متذکّر شوید! و اگر کسی را در آن نیافتید، وارد نشوید تا به شما اجازه داده شود و اگر گفته شد: باز گردید! بازگردید این برای شما پاکیزه تر است و خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است!»