ب. هواهای نفسانی کنترل نشده و تخلفات پیشین
جواب دوم این است که بگوییم هواهای نفسانی، ریاست طلبی ها و اعمال ناشایست پیشین سران سقیفه، آنها را به اینجا رساند که حتی حاضر شدند برای حفظ و تداوم خلافت غصب شده، فدک را نیز غصب کنند و خانه زهرا سلام الله علیها را آتش بزنند و به شخص امیرمؤمنان و فاطمه زهرا علیهماالسلام نیز اهانت کنند.
این تحلیل مبتنی بر این پیش فرض است که این گروه از اوّل مسلمان بودند و اسلامشان نیز واقعی بوده است و در راه اسلام نیز فداکاری کرده و در جنگ ها شرکت داشته اند؛ امّا چون نتوانستند خود را واقعاً بسازند، اطاعت از هواهای نفسانی و روحیه مقام خواهی از یک طرف و سرپیچی از فرامین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و گناهان متعدد از طرف دیگر آنها را به این مرحله رساند که چنان جنایاتی را مرتکب شوند.
این تحلیل،هم شاهد روایی دارد و هم شاهد عینی و خارجی. اما به عنوان شاهد روایی، دو روایت ذکر می شود:
1. در لحظه ای که خواستند از علی علیه السلام اجباراً برای ابوبکر بیعت بگیرند، حضرت علی علیه السلام آنان را از هواپرستی بر حذر داشتند و فرمودند:«وَ نَحنُ اَحَقُّ بِهذا الأمرِ مِنکُم ما کانَ فینَا القارئُ لِکِتابِ اللهِ الفقیهُ فی دینِ اللهِ العالِمُ بِسُنَنِ رَسُولِ اللهِ اَلمُضطَلِعُ بِاَمرِ الرَّعیَّهِ وَ اللهِ اِنَّهُ لَفینا فَلا تَتَّبِعُوا الهَوی فَتَضِلُّوا عَن سَبیلِ الحَقِّفَتَزدادوا مِنَ الحَقِّ بُعداً؛ و ما سزاوار این امر(خلافت)هستیم نسبت به شما تا وقتی خواننده{آگاه به} قرآن، آگاه در دین خدا و دانای به سنّت های رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و چیره و توانا به امر رعیّت(و مردم) در بین ما باشد. به خدا سوگند! به حقیقت چنین فردی در بین ما وجود دارد، پس از هوا{برای درخواست بیعت از من} پیروی نکنید که از راه حق گمراه می شوید و از حق بیشتر فاصله می گیرید.»
این روایت به خوبی دلالت دارد که آن چه سران سقیفه را به بیعت گرفتن اجباری و غصب خلافت و اهانت به امیرمؤمنان و زهرا علیهماالسلام وادار کرد، پیروی از هواهای نفسانی و ریاست طلبی هاست.
2. فاطمه زهرا سلام الله علیها بعد از آن که آن همه جسارت نسبت به او و علی علیهماالسلام روا داشته شد و خلافت غصب گردید، به محمود بن لبید فرمود: «آگاه باش! قسم به خدا! اگر حق را به اهلش واگذار و از عترت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم اطاعت می کردند، دو نفر هم{درباره حکم خدا} با یکدیگر اختلاف نمی کردند و امامت را گذشته ای از گذشته ای به ارث می برد.»
آن گاه درباره راز انحرافات فرمود:«وَاختَارُوا بِشَهوَتِهِم وَ عَمِلُوا بِآرَائِهِم تبَّاً لَهُم أو لَم یَسمَعُوا اللهَ یَقُول*وَ رَبُّکَ یَخلُقُ ما یَشاءُ وَ یَختارُ ما کانَ لَهُمُ الخِیَرَه*… هَیهاتَ بَسَطوا فِی الدُّنیا آمَالَهُم وَ نَسُوا آجَالَهُم فَتَعساً لَهُم وَ أضَلَّ أعمالَهُم؛ آن ها هواپرستی و شهوت را برگزیدند و بر اساس رأی و نظر شخصی عمل کردند. هلاکت و نابودی بر آنان باد! آیا نشنیدند کلام خدا را که فرمود:«پروردگار تو آن چه را که می خواهد، خلق می کند و هر چه بخواهد، اختیار می کند و برای آنان اختیاری نیست.» افسوس{که سران سقیفه} آرزوها{و هوسهای} خود را در دنیا تحقق بخشیدند و اجلهای خود را فراموش کردند! خدا آنان را نابود کند و اعمالشان را تباه سازد!»
جملات فوق به خوبی نشان می دهد که اقدامات سران سقیفه برای رسیدن به خلافت و برخورد اهانت آمیز با خاندان وحی از سر هواپرستی و مقام خواهی بوده و تمام مسائل پیش گفته ریشه در هواهای نفسانی و ریاست خواهی آنها داشته است.
در کنار هواپرستی، برخی اعمال زشت نیز انسان را وادار به اعمال زشت تر می کند؛ یعنی اگر بر انجام گناه اصرار بورزد، مرتکب گناه بزرگ تر و بیشتری خواهد شد. این معنی، در آیات پیش گفته به خوبی نمایان است.
این عامل نیز به خوبی در رفتار سران سقیفه دیده می شود؛ چرا که آن ها در طول همراهی با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بارها از دستورات آن حضرت سرپیچی کردند و همین تخلفات بود که از غصب خلافت و اهانت به خانه وحی و شخص علی و زهرا علیهماالسلام سر درآورد.
اینک به برخی از نمونه های سرپیچی و پیروی از هوای نفس در رفتار سران سقیفه به صورت فهرست وار اشاره می شود؛ با این تذکر که این گناهان قطع نظر از رفتارهای فردی و اخلاقی این افراد است که در طول زندگی داشته اند و آنچه مد نظر است، برخی تخلّفات اجتماعی و گناهان عمومی آنان است.
1. فرار در صحنه جنگ احد و نافرمانی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آن گاه که فرمان بازگشت صادر فرمود.
2. سرپیچی از شرکت در لشکر اسامه بن زید باا اینکه صریحاً حضرت دستور داده بود که در مدینه نمانند و به لشکر اسامه بپیوندند.
3. تخلف از آوردن قلم و دوات در آخرین لحظات عمر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم برای نوشتن وصیت و همین طور متهم کردن حضرت به هذیان گویی و… .
اینها و سایر گناهان، سران سقیفه را تا آنجا پیش برد که حاضر شدند برای تحکیم خلافت غصب شده، به خانه ی زهرا سلام الله علیها هجوم برند و به حضرت آسیب رسانند.
ماهنامه مبلغان/شماره68