آداب حضور در محضر اساتید
طلاب عزیز موظفند اساتید خود را در حکم پدر روحانی خویش بدانند و بیش از پدر جسمانی برای آنها ارزش و احترام قائل باشند زیرا که اساتید منشأ سعادت و نیک بختی ابدی هستند ولی پدران مجرای وجود زودگذر و ناپایدار ما می باشند.
مَن عَلَّمَ العِلمَ کانَ خَیرَ اَبٍ ذاکَ اَبُو الرُّوحِ لا اَبُو النُّطفِ
آن که علم و دانش را به دیگران می آموزد بهترین پدر انسان به شمار می آید چون او پدر روحانی و مجرای کمالِ جان انسان است. او پدر نطفه نیست که تنها ساختمان جسمانی را پایه گذاری کند.
بنابراین باید با دیده ی احترام به استاد نگریست و در محضرش مؤدب نشست و از عیوب او چشم پوشی کرد و بی جهت سرِ درس اشکال نکرد و مزاحمت او را فراهم نیاورد.
بزرگی می گفت به خاطر احترام به استاد، برگ های کتاب را با آهستگی و ظرافت خاصّی ورق می زدم تا صدای فروافتادن و خِش خِش آنها به گوش استاد نرسد و او را نیازارد.
امام سجاد زین العابدین علیه السلام در حدیث مربوط به حقوق فرمودند:
وَ حَقُّ سائسکَ بِالعِلمِ، التَّعظیمُ لَهُ، وَ التَّوقیرُ لِمَجلِسِهِ، وَ حُسنُ الإستِماعِ اِلَیهِ وَ الإقبالِ عَلَیهِ وَ اَن لا تَرفَعَ عَلَیهِ صَوتکَ وَ لا تجیبُ اَحَداً یَسألَهُ عَن شَیء، حَتّی یَکونَ هُوَ الَّذِی یُجِیبُ وَ لا تحدِثُ فِی مَجلِسِهِ اَحَداً وَ لا تَغتابَ عِندَهُ اَحَداً وَ اَن تَدفَعَ عَنهُ اِذا ذُکِرَ عِندَکَ بِسوءٍ وَ اَن تَستُرَ عُیوبَهُ وَ تَظهَرَ مَناقِبَهَ وَ لا تُجالِس لَهُ عَدُواً وَ لا تُعادی لَهُ وَلِیّاً فَاِذا فَعَلتَ ذلِکَ شَهِدَ لَکَ مَلائِکَهَ اللهِ بِاَنَّکَ قَصَدتَهُ وَ تَعَلَّمتَ عِلمَه لِلهِ جَلَّ اِسمُه لا لِلنّاسِ.
حق استاد بر تو آن است که از او تجلیلی نموده، و مجلس و محفل او را گرامی داری و به سخنان او کاملاً گوش فرا دهی، و با چهره ای گشاده بدو روی آوری، صدایت را هنگام گفتگو با دیگران در محضر وی و یا به هنگام گفتگوی با او بلند نسازی اگر کسی از او سؤال کرد در پاسخ دادن به آن پیشدستی نکنی، یعنی بگذار خود او پاسخ آن پرسش را شخصاً بدهد و با احدی در محضر او گفتگو مکن، و از هیچ کس نزد او غیبت ننما، یعنی اگر کسی نزد تو از او به بدی یاد کرد باید در مقام دفاع و حمایت از او برآیی و از او عیب پوشی کنی و محاسن و خوبی های او را به دیگران اظهار نمایی. با دشمنانش همنشین نگردی و با دوستانش دشمنی نکنی.
اگر به اداء این حقوق نسبت به استاد خویش موفق گردی فرشتگان آسمانی در جهت خیر و منافع تو گواهی خواهند داد که تو آهنگ چنین استادی و دانشمندی را داشته و علم و دانش را برای خدا و برای هدفی الهی از پیشگاه او فراگرفته ای نه برای مردم!
آری خضوع شاگرد در برابر استاد موجب رفعت و بلندی مقام شاگرد خواهد شد. شاگرد با تواضع و اظهار خاکساری به کسی که به او علم و تقوا می آموزد، به نوعی عزّت و سرفرازی نائل می گردد.
این سفارش رسول گرامی اسلام است که:
تَعَلَّمُوا العِلمَ وَ تَعَلَّمُوا لِلعِلمِ السَّکینَهَ وَ الوَقارَ وَ تَواضَعُوا لِمَن تَعَلَّمُونَ مِنهُ.
دانش را بیاموزید و به خاطر آن، آرامش و متانت و وقار را فرا گیرید و در برابر کسی که دانش را از او می آموزید فروتنی و خاکساری کنید.
مبادا طلبه ای در برابر استاد آمرانه سخن بگوید و حریم وی را بشکند و رأی و نظر خود را بر نظر استاد آن هم در برابر جمع با کبر و نخوت غلبه دهد.
شاگرد باید تندی های استاد را تحمّل نماید و حسن نیت خود را نسبت به وی از دست ندهد و اگر بخواهد به مختصر خشم و تندی استاد دلگیر و سرد شود و تلخی برخورد استاد را تحمل نکند تا آخر عمر در وادی جهل و تاریکی نادانی به سر خواهد برد.
سعی ناکرده در این ره به جایی نرسی مزد اگر می طلبی، طاعت استاد ببر
کتاب منش طلبگی/سیدکاظم ارفع