در حدیث مشهور«سلسله الذهب» می خوانیم: وقتی امام هشتم ع از نیشابور عبور کرد، آن گاه که می خواست از آن شهر خارج شود، اصحاب حدیث گرد آن حضرت جمع شدند و از او خواستند بر ایشان حدیثی بیان کند. آن حضرت سر مبارکش را از هودج بیرون آورده و فرمود:«سَمِعتُ أبِی مُوسَی بنَ جَفَرٍ یَقُولُ سَمِعتُ أبِی جَعفَرَ بنَ مُحَمّدٍ یَقُولُ سَمِعتُ أبی مُحَمَّدَ بنَ عَلِیٍّ یَقولُ سَمِعتُ أبِی عَلِیَّ بنَ الحُسَینِ یَقولُ سَمِعتُ أبِی الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ یَقولُ سَمِعتُ أبی أمیرالمؤمنینَ عَلِیَّ بنَ أبِی طالِبٍ ع یَقُولُ سَمِعتُ رَسولَ اللهِ ص یَقُولُ: سَمِعتُ جَبرَئیلَ یَقُولُ: سَمِعتُ اللهََ عَزَّ وَ جَلَّ یَقولُ لَا إِلهَ إِلَّا اللهُ حِصنِی فَمَن دَخَلَ حِصنِی أمِنَ مِن عَذابِی؛ از پدرم موسی بن جعفر ع شنیدم که می فرمود: از پدرم جعفر بن محمد شنیدم که می فرمود: از پدرم محمد بن علی شنیدم که می فرمود: از پدرم علی بن الحسین شنیدم که می فرمود: از پدرم حسین بن علی شنیدم که می فرمود: از پدرم امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب شنیدم که می فرمود: از رسول خدا شنیدم که می فرمود: از جبرئیل شنیدم که می گفت: از خدای عزیز و جلیل شنیدم که می فرمود: کلمه ی«لا اله الا الله» دژ من است؛ پس{هر کس بدان گواهی دهد، داخل دژ امن من شده است و} کسی که در حصار امن من داخل شود، از عذاب من ایمن خواهد بود.» سپس مرکب امام مقداری حرکت کرد و امام ع ادامه داد:«بِشُرُوطِهَا وَ أنَا مِن شُرُوطِهَا؛ آنچه گفته شد، شرایطی دارد و{اقرار به ولایت و امامت} من از جمله ی شرائط است.»

امام صادق علیه السلام فرمود:
به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعی«روز غدیر» را می شناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنان مصافحه می کردند و بخشش های خدا به کسی که آن روز را شناخته، قابل شمارش نیست. (مصباح المتهجد: 738
امام رضا علیه السلام فرمود:

عید غدیر روز تبریک و تهنیت است. هر یک به دیگری تبریک بگوید، هر وقت مؤمنی برادرش را ملاقات کرد، چنین بگوید:
الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایه امیرالمؤمنین و اولاده المعصومین علیهم السلام
اقبال الاعمال:464

انگیزه های غاصبین ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام از دیدگاه حضرت زهرا (س)
مهمترین اقدام فاطمه زهرا(س) که با گفتار و عمل صورت گرفت افشاگری و پرده برداشتن از فتنه غاصبین ولایت علی(ع) بود. اولین بار فاطمه زهرا(س) بود که انگیزه های واقعی و نیت کسانی که با پوشش جلوگیری از وقوع فتنه در سقیفه جمع شدند و خود فتنه به پا ساختند را بر ملا ساخت.
1- کینه ورزی
حضرت زهرا(س) برای اولین بار اعلام می کنند که انگیزه واقعی آنان کینه ها و عقده های انباشته بود. آن کینه ها ناشی از چند امر بود.
کینه های شکست در مسابقه با علی(ع)
فاطمه زهرا(س) معتقد بود آنان از زمان اظهار اسلام خود را در مسابقه با علی(ع) می دیدند و همواره در این مسابقه دچار شکست شده بودند و شکست های پی در پی آنان موجب پدید آمدن کینه های شدید در دل آنان شده بود. ایشان می فرماید:«از پَست ترین قبایل عرب، قبیله تیم و از حیله بازترین قبایل عرب قبیله عدی بر علی(ع) ستم روا داشتند و پرچم مسابقه برافراشتند تا بر آن حضرت سبقت گیرند، اما چون موفق نشده و شکست خوردند کینه علی(ع) را در دل گرفتند اما پنهان کردند. آن گاه که نور دین خاموش شد و پیامبر رحلت فرمود آن بغض ها و کینه ها را به زبان آوردند و بر مرکب آرزو سوار شدند و ستم ها روا داشتند و فدک را غصب کردند و…».
2- کینه بدر و احد
فاطمه زهرا(س) از نوع دیگری از حقد و کینه نسبت به علی(ع) در ریشه فتنه غصب خلافت و فرو ریختن مصائب بر خاندان وحی پس از پیامبر(ص) پرده برمی دارد. ایشان می فرماید:
عده ای دیگر نیز در غصب خلافت شریک شدند و عضو حزب آنان بودند که انگیزه آنان عقده گشائی کینه های جنگ بدر و احد بود.
ایشان در این باره می فرماید:
«این همه کینه توزی ها از جنگ بدر و انتقام جویی از جنگ احد استکه در دلهای منافقین پنهان بود اما روزی که حکومت را غصب کردند تمام آن کینه ها و حسادتها را بر ما فرو ریختند».
ترس از عدالت و تیغ شمشیر علی(ع)
فاطمه زهرا(س)) هراس از عدالت علی(ع) و تیغ شمشیرش را عامل دیگر آن فتنه معرفی می کنند. حضرت زهرا(س) در سخنانی می فرماید:
«چه چیز باعث شد که با علی(ع) کینه توزی کنند و آن رفتار را از خود بروز دهند؟ خود آن جناب پاسخ می دهد: … چون سوزش تیغ او را چشیدند و پایداری او را دیدند که نسبت به مرگ بی اعتنا بود، دیدند که چگونه بر آنان می تازد و با دشمنان خدا نمی سازد و آنان را عقوبت می کند و خشم علی(ع) در راه خداست».
3- قدرت طلبی و جاه پرستی
فاطمه زهرا(س) سومین انگیزه غاصبین را جاه طلبی و قدرت طلبی بیان می کند. ایشان در میان جمعی از کوچه و بازار می فرماید:
«به خدا سوگند! رسول خدا(ص) در روز غدیر خم ولایت و رهبری را برای امام علی(ع) مطرح کرد و از مردم بیعت گرفت تا امید شما جاه پرستان قدرت طلب را قطع نماید…».
پیروی از شهوات
فاطمه زهرا(س) در جای دیگری از افشاگری خود، پیروی از شهوات را انگیزه دیگر آنان معرفی می کند و می فرماید:«اما افسوس آنان کسی را مقدم داشتند که خدا او را کنار زده بود و کسی را کنار زدند که خدا او را مقدم داشت. ره آورد بعثت را انکار کردند و به بدعت ها روی آوردند آن ها هوا پرستی و شهوت را برگزیدند».
روحیه بدعت گذاری و تأویل سوء قرآن
از نظر فاطمه زهرا(س) از عوامل دیگری که در وقایع تلخ دخیل بود و بستر تمام مصائب باید تلقی کرد، تفسیر سوء از کلام الهی و پیروی از بدعت و آراء شخصی بود. ایشان می فرماید:
«… آنان به بدعت ها رو آوردند و بر اساس رأی شخصی عمل کردند، هلاک و نابودی بر آنان باد. آیا آنان کلام خدا را نشنیده بودند که فرمود: و ربک یخلق ما یشاء و یختار ما کان لهم الخیره؟ آری شنیدند اما همان گونه که قرآن فرمود: فانها لا تعمی الأبصار و لکن تعمی القلوب التی فی الصدور. افسوس که سران سقیفه آمال خود را بسط داده و از مرگ و قیامت غافل شدند».

!اولین نکته ای که پیامبر ص درباره حضرت مهدی عج در خطبه غدیر بیان می کند.
جریان غدیر و خطبه با عظمت آن، فقط یک قصه تاریخی خاص نیست که زمان آن گذشته و هیچ نقشی در امروز و فردای جامعه اسلامی نداشته باشد، و همین طور یک حادثه شخصی نیست که پیامبر اکرم ص فقط امیرمؤمنان علی(ع) را به عنوان وصی خود معرّفی نموده باشد و در نتیجه تاریخ مصرف و مبحث آن گذشته باشد؛ بلکه در غدیر و خطبه غدیریّه، توسط پیامبر دوراندیش و آینده نگر اسلام، تاریخ کلّ بشریت رقم خورد؛ چرا که امامت تمامی امامان دوازده گانه در طول تاریخ مطرح و تبیین شد؛ حقیقتی که از امیرمؤمنان(ع) آغاز می شود و به مهدی صاحب الزمان(عج) منتهی می گردد.
در بخش های پایانی خطبه غدیریه، رئوس برنامه های مهدی موعود(عج) بیان شده تا هم خط سیر تاریخ جامعه اسلامی ترسیم گردد و هم آینده روشن و زیبای جامعه بشری نشان داده شود؛ لذا دعوت مردم و بیعت گرفتن از آنان بر همین محور کلّی بوده است.
در بخشی از این خطبه می خوانیم:«ای مردم! پس از خدا بترسید و با علی و حسن و حسین «وَ الأئِمَّهَ کَلِمَهً طَیِّبَهً باقِیَهً؛ و امامان به عنوان کلمه پاکیزه باقیه» بیعت کنید! هر کس حیله کند، خداوند او را هلاک می کند و هر کس وفا کند، مورد رحمت الهی قرار می گیرد.»
حضرت قائم علیه السلام، خاتم امامان
اوّلین نکته ای را که پیامبر اکرم(ص) درباره حضرت مهدی(عج) در خطبه غدیر گوشزد می کند، این است که مهدی(عج) از ما خانواده نبوت و امامت است:«مَعاشِرَ النّاسِ اِنّی نَبِیٌّ وَ عَلیٌّ وَصِیّی اَلا اِنَّ خاتَمَ الاَئِمَّهِ مِنّا القائِمُ المَهدِیُّ؛ ای مردم! به درستی من نبی، و علی وصی من است. بدانید که آخرین امام از ما، مهدی قائم است.»
البته این اولین بار نبوده که حضرت بر این مسئله تصریح نموده؛ بلکه قبل از خطبه غدیر بارها و بارها این مسئله را برای مردم بیان کرده است.
در اوایل بعثت فرمود:«لا تَذهَبُ الدُّنیا حَتّی یَلِیَ اُمَّتِی رَجُلٌ مِن اَهلِ بَیتِی یُقالُ لَهُ المَهدِیُّ؛ دنیا به پایان نرسد، مگر اینکه امّت مرا مردی از اهل بیت من سرپرستی{و رهبری} کند که به او مهدی(عج) گفته می شود.»
و در روایات دیگر کاملاً مشخص نمود که مهدی(عج) از نسل علی و فاطمه علیهماالسلام و از فرزندان امام حسین(ع) می باشد و سرانجام دقیقاً بیان فرمود:«فَإِذا مَضَی الحَسَنُ فَبَعدَهُ ابنُهُ الحُجَّهُ بنُ الحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ علیهم السلام؛ و پس از حسن{عسکری(ع)} فرزندش حجّه بن الحسن بن علی علیهم السلام می باشد.»

قال رسول الله ص
عَلیٌّ خَیرُ مَن أخَلِّفُهُ فِیکُم، وَ هُوَ الإمامُ و الخَلیفَه بَعدِی، وَ سِبطایَ و تِسعَهٌ مِن صُلبِ الحُسَینِ أئِمَّهٌ أبرارٌ، لَئِنِ اتَّبَعتُمُوهُم وَجَدتُمُوهُم هادینَ مَهدِیِّینَ، و لَئِن خالَفتُمُوهُم لَیکُونُ الاختِلافُ فیکُم إلی یَومِ القِیامَهِ.
{پیامبر اکرم(ص) در غدیر خم فرمود:} علی بهترین کسی است که او را در میان شما جانشین خود قرار می دهم. او امام و جانشین پس از من است. دو سبط من(حسن و حسین) و نُه نفر از فرزندان حسین امامان نیک سیرت اند که اگر از ایشان پیروی کنید آنان را هدایتگرانِ راه یافته می یابید و اگر ایشان را مخالفت کنید همواره اختلاف تا روز قیامت در میان شما خواهد بود.

البحار36/353

عَن عَلیِّ بنِ مُوسُی الرِّضَا عَن مُوسَی بنِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ عَن مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ عَن عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ عَنِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ عَن عَلِی بنِ أَبِی طالِبٍ علیهم السلام عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله و سلم عَن جَبرَئِیل عَن مِیکائِیل عَن إسرافِیلَ عَنِ اللَّوحِ عَنِ القَلَمِ قَالَ یَقُولُ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ:
وَلَایَهُ عَلیِّ بنِ أَبی طَالِبٍ حِصنِی فَمَن دَخَلَ حِصنِی أَمِنَ مِن عَذَابِی.
بحارالانوار، ج39، ص246

آثار دوستی و محبت علی بن ابیطالب علیه السلام
ابن شاذان در کتاب«مناقب» از ابن عمر نقل می کند که گفت: از رسول خدا(ص) درباره ی علی بن ابی طالب(ع) سؤال کردیم. حضرت خشمگین شده، فرمود: «چرا بعضی درباره ی کسی شک دارند که درجه و مرتبه اش نزد خدا، مثل درجه و مرتبه ی من است و از همه ی مقامات من، جز نبوت برخوردار است».
بعد فرمود:«بدانید، هر کس علی(ع) را دوست داشته باشد، مرا دوست داشته است و هر که مرا دوست داشته باشد خدا از او راضی و خشنود است و کسی که خدا از او خشنود باشد پاداش او را بهشت قرار می دهد»
آگاه باشید، هر کس علی(ع) را دوست داشته باشد، فرشتگان برای او استغفار می کنند و درهای بهشت به روی او باز است، تا از هر دری که بخواهد بدون حساب وارد شود.
آگاه باشید، هر کس علی(ع) را دوست داشته باشد، خدا جان کندن را بر او در هنگام مرگ آسان می گرداند و قبر او را باغی از باغ های بهشت قرار می دهد.
آگاه باشید، هر کس علی (ع) را دوست داشته باشد، خدا به تعداد رگهای موجود در بدنش به او حوریّه عطا کند و شفاعت او را درباره ی هشتاد نفر از اهل بیتش بپذیرد و به تعداد موهای بدنش در بهشت به او منزل بدهد.
آگاه باشید، هر کس علی(ع) را بشناسد و او را دوست داشته باشد، خداوند ملک الموت را به سوی او بفرستد همان طور که نزد پیامبران می فرستد، از او ترس و وحشت دیدن نکیر و منکر را برطرف کند، قبرش را روشن و به اندازه ی مسیر هفتاد سال وسعت دهد و با روی سفید وارد قیامت شود.
آگاه باشید، هر کس علی(ع) را دوست داشته باشد، خدا خوبی های او را قبول کند و از بدی هایش درگذرد، و در بهشت رفیق حمزه سیّدالشهدا(ع) عموی پیامبر باشد.
آگاه باشید، هر کس علی(ع) را دوست داشته باشد، حکمت را در قلب او و راستی و درستی را بر زبان او جاری سازد و درهای رحمت خود را برای او باز کند.

امام هادی علیه السلام
مَن رَضِیَ عَن نَفسِهِ کَثُرَ السّاخِطونَ عَلَیه.
آن که از خودش راضی شود، ناراضیان از او فراوان شوند.
بحارالانوار، ج72، ص316

پیامبر اکرم(ص) فرمود: «زیّنوا العیدین(فطر و قربان) بالتهلیل و التکبیر و التحمید و التقدیس؛(کنزالعمال، ح24094و24095) دو عید(فطر و قربان) را با با لا اله الا الله، الله اکبر، الحمدلله و سبحان الله زینت دهید.» همین طور کارهایی مانند: خوشبو کردن خود، رعایت پاکیزگی(وسایل الشیعه، ج5، ص115)، شاد کردن دیگران و…

إمام علی علیه السلام:
… و إنَّ هذا یَومٌ حُرمَتُهُ عَظیمَهٌ وَ بَرَکَتُهُ مَأمُولَهٌ و المَغفِرَهٌُ فِیهِ مَرجُوَّهٌ، فَأکثِرُوا ذِکرَ اللهِ تَعالی و استَغفِرُوهُ و تُوبُوا إلَیهِ إنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ.
{امیرالمؤمنین علیه السلام در خطبه ی روز عید قربان فرمود:} … و حرمت امروز زیاد و آرزوی بهره وری از برکات آن به جا و امید آمرزش الهی در آن، پسندیده است. پس خدای بزرگ را بسیار یاد کنید و از او آمرزش طلبید و توبه کنید که او توبه پذیر مهربان است.
من لا یحضره الفقیه1/250