وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  لا مالَ اَعْوَدُ مِنَ الْعَقْلِ، وَ لا وَحْدَةَ

و آن حضرت فرمود: ثروتى سودمندتر از عقل، و تنهايى اى

اَوْحَشُ مِنَ الْعُجْبِ، وَ لا عَقْلَ كالتَّدْبيرِ، وَ لا كَرَمَ

ترسناك تر از خودپسندى، و عقلى چون تدبير، و بزرگوارى اى

كَالتَّقْوى، وَ لاقَرينَ كَحُسْنِ الْخُلْقِ، وَ لا ميراثَ كَالاَْدَبِ،

مانند تقوا، و همنشينى چون حسن خلق، و ميراثى مانند ادب،

ادامه »

 مَنْ اَحْبَّنا اَهْلَ الْبَيْتِ فَلْيَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْباباً.

هر كس ما اهل بيت را دوست دارد بايد براى پوشيدن جامه تهيدستى مهيّا باشد.

وَ قَدْ يُؤَوَّلُ ذلِكَ عَلى مَعْنًى آخَرَ لَيْسَ هذا مَوْضِعَ ذِكْرِهِ.

و گفتار حضرت بر مبناى ديگرى تأويل شده كه اينجا محل بيان آن نيست

 وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ وَ قَدْ تُوُفِّى سَهْلُ بْنُ حُنَيْف الاَْنْصارِىُّ بِالْكُوفَةِ

سهل بن حُنَيف كه در صفّين همراه حضرت بود، پس از بازگشت به كوفه

بَعْدَ مَرْجِعِهِ مِنْ صِفِّينَ مَعَهُ، وَ كانَ مِنْ اَحَبِّ النّاسِ اِلَيْهِ:

از دنيا رفت، او از محبوبترين مردم نزد امام بود، امام در مرگ او فرمود:

لَوْ اَحَبَّنى جَبَلٌ لَتَهافَتَ.

اگر كوهى مرا دوست بدارد از هم فرو ريزد.

 مَعْنى ذلِكَ اَنَّ الْمِحْنَةَ تَغْلُظُ عَلَيْهِ فَتُسْرِ عُ الْمَصائِبُ اِلَيْهِ،

معنى اين فراز اين است كه محنت و ناراحتى بر او سخت گردد و مصائب به جانب او شتاب گيرد.

وَلايُفْعَلُ ذلِكَ اِلاّ بِالاَْتْقِياءِ الاْبْرارِ، وَالْمُصْطَفَيْنَ الاَْخْيارِ. وَ هذا مِثْلُ

اين چنين نشود جز با پرهيزكاران و نيكان و برگزيدگان اخيار. و اين مانند

قَوْلِهِ عَلَيْهِ السّلامُ:

گفته آن حضرت است كه:در حکمت بعدی آمده است.

 وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  لايُقيمُ اَمْرَ اللّهِ سُبْحانَهُ اِلاّ مَنْ

و آن حضرت فرمود: فرمان حق را برپا نمى دارد مگر كسى كه سازش ندارد، و در برابر

لايُصانِعُ، وَ لا يُضارِعُ، وَ لايَتَّبِعُ الْمَطامِعَ.

ديگران زبونى نمى كند، و دنبال طمعها نمى رود.

 وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  نَحْنُ النُّمْرُقَةُ الْوُسْطى، بِها يَلْحَقُ التّالى،

و آن حضرت فرمود: ما تكيه گاهِ راه ميانه ايم، عقب مانده به آن برسد،

وَ اِلَيْها يَرْجِعُ الْغالى.

و پيشى گرفته به آن باز گردد.

  وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  لَقَدْ عُلِّقَ بِنِياطِ هذَا الاِْنْسانِ بَضْعَةٌ

و آن حضرت فرمود: رگ اين انسان را قطعه گوشتى آويخته شده كه عجيب تر چيزى كه

هِىَ اَعْجَبُ ما فيهِ وَ ذلِكَ الْقَلْبُ، وَ لَهُ مَوادٌّ مِنَ الْحِكْمَةِ،

در وجود اوست آن است و آن قلب است، براى قلب مادّه هايى از حكمت

وَ اَضْدادٌ مِنْ خِلافِها. فَاِنْ سَنَحَ لَهُ الرَّجاءُ اَذَلَّهُ الطَّمَعُ، وَ اِنْ

و اضدادى مخالف آن است. اگر اميدى براى دل پديد آيد طمع خوارش كند، و چون

هاجَ بِهِ الطَّمَعُ اَهْلَكَهُ الْحِرْصُ، وَ اِنْ مَلَكَهُ الْيَأْسُ قَتَلَهُ

طمع در آن به هيجان آيد حرص آن را به هلاكت افكند، و اگر نوميدى بر آن چيره شود

الاَْسَفُ، وَ اِنْ عَرَضَ لَهُ الْغَضَبُ اشْتَدَّ بِهِ الْغَيْظُ، وَ اِنْ

حسرت او را از پاى درآورد، واگر كينه عارض اوگردد خشمش فزونى گيرد، و اگر رضا و

اَسْعَدَهُ الرِّضى نَسِىَ التَّحَفُّظَ، وَ اِنْ غالَهُ الْخَوْفُ شَغَلَهُ

خشنودى او را مساعدت نمايدمهارخويشتندارى را ازدست دهد. و اگر ترس ناگهانى به او دست دهد

الْحَذَرُ، وَ اِنِ اتَّسَعَ لَهُ الاَْمْنُ اسْتَلَبَتْهُ الْغِرَّةُ، وَ اِنْ اَفادَ مالاً

احتياط و حذر مشغولش كند، و اگر ايمنى برايش فراخ گردد غفلت او را ربايد، و اگر مالى

اَطْغاهُ الْغِنى، وَ اِنْ اَصابَتْهُ مُصيبَةٌ فَضَحَهُ الْجَزَعُ، وَ اِنْ

به او رسد ثروت او را به سركشى اندازد، و اگر مصيبتى به او برسد جزع و فزع رسوايش

عَضَّتْهُ الْفاقَةُ شَغَلَهُ الْبَلاءُ، وَ اِنْ جَهَدَهُ الْجُوعُ

سازد، و اگر دچار تهيدستى شود بلا او را مشغول به خود كند، و اگر گرسنگى بر او سخت گيرد

قَعَدَ بِهِ الضَّعْفُ، وَ اِنْ اَفْرَطَ بِهِ الشِّبَعُ كَظَّتْهُ الْبِطْنَةُ،

ناتوانى وى را از پا درآورد، و اگر سيرى او از اندازه بگذرد شكم پرى گرفتار زحمت و اضطرابش نمايد.

فَكُلُّ تَقْصير بِهِ مُضِرٌّ، وَ كُلُّ اِفْراط لَهُ مُفْسِدٌ.

پس هر كمبودى براى او زيانبار، و هر افراطى فاسدكننده اوست.

وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  رُبَّ عالِم قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ، وَ عِلْمُهُ مَعَهُ

و آن حضرت فرمود: بسا دانشمندى كه نادانيش او را به كشتن دهد، در حالى كه دانشش با

لايَـنْـفَـعُـهُ .

اوست ولى سودى به او ندهد.

  وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  لايَتْرُكُ النّاسُ شَيْئاً مِنْ اَمْرِ دينِهِمْ

و آن حضرت فرمود: مردم چيزى از برنامه دينشان را براى بهبود دنيايشان

لاِسْتِصْلاح ِ دُنْياهُمْ، اِلاّ فَتَحَ اللّهُ عَلَيْهِمْ ما هُوَ اَضَرُّ مِنْهُ.

ترك نمى كنند، مگر آنكه خداوند زيانبارتر از آن را در كف دستشان مى نهد.

وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  اِنَّ اللّهَ افْتَرَضَ عَلَيْكُمُ

و آن حضرت فرمود: خداوند واجباتى را برعهده شما گذاشته،

الْفَرائِضَ فَلاتُضَيِّعُوها، وَ حَدَّ لَكُمْ حُدُوداً فَلاتَعْتَدُوها،

آن را ضايع نكنيد، و حدودى را مقرّر فرموده از آن تجاوز ننماييد،

وَ نَهاكُمْ عَنْ اَشْياءَ فَلاتَنْتَهِكُوها، وَ سَكَتَ لَكُمْ عَنْ

و از امورى نهى نموده حرمت آن را از بين نبريد، و مسائلى را بر شما تكليف نكرده و آنها را از روى

اَشْياءَ وَ لَمْ يَدَعْها نِسْياناً فَلاتَتَكَلَّفُوها.

فراموشى وانگذاشته پس خود را نسبت به آنها در زحمت نيندازيد.

  وَ عَنْ نَوْف الْبِكالِىِّ، قالَ: راَيْتُ اَميرَالْمُؤْمِنينَ عَلَيْهِ السّلامُ ذاتَ لَيْلَة وَ قَدْ

خبر از نوف بِكالى است كه گفت: شبى اميرالمؤمنين عليه السلام را ديدم از

خَرَجَ مِنْ فِراشِهِ، فَنَظَرَ فِى النُّجُومِ، فَقالَ لى: يا نَوْفُ! اَ راقِدٌ اَنْتَ اَمْ رامِقٌ؟

بسترش بيرون شد، به ستارگان ديده دوخت، سپس به من گفت: اى نوف! خوابى يا بيدار؟

فَقُلْتُ: بَلْ رامِقٌ يا اَميرَالْمُؤْمِنينَ، قالَ:

گفتم: بيدارم يا اميرالمؤمنين، فرمود:

يا نَوْفُ طَوبى لِلزّاهِدينَ فِى الدُّنْيا، الرّاغِبينَ فِى الاْخِرَةِ.

اى نوف، خوشا به حال زاهدان در دنيا، و دلدادگان به آخرت.

ادامه »