وَ مِنْ كَلام لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از سخنان آن حضرت است

لِعُمَرَبْنِ الْخَطّابِ وَ قَدِ اسْتَشارَهُ فِى الشُّخُوصِ لِقِتالِ الْفُرْسِ بِنَفْسِهِ

به عمر بن خطاب وقتى كه براى رفتن به جنگ ايرانيان با حضرت مشورت كرد

اِنَّ هذَا الاَْمْرَ لَمْ يَكُنْ نَصْرُهُ وَ لا خِذْلانُهُ بِكَثْرَة وَلا بِقِلَّة، وَ هُوَ

پيروزى و شكست اسلام به فراوانى لشكر و اندكى آن نبود، آن دين

دينُ اللّهِ الَّذى اَظْهَرَهُ، وَ جُنْدُهُ الَّذى اَعَدَّهُ وَ اَمَدَّهُ، حَتّى بَلَغَ ما بَلَغَ،

خداست كه خدايش پيروز كرد، و ارتش حق است كه آن را مهيّا نمود و يارى داد، تا رسيد به آنجا كه بايد برسد،

ادامه »

وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از خطبه هاى آن حضرت است

در فناى دنيا و نكوهش بدعت

اَيُّهَا النّاسُ، اِنَّما اَنْتُمْ فى هذِهِ الدُّنْيا غَرَضٌ تَنْتَضِلُ فيهِ الْمَنايا،

اى مردم، شما در اين دنيا نشانه تيرهاى مرگ هستيد كه بر آن مى نشيند،

مَعَ كُلِّ جَرْعَة شَرَقٌ، وَ فى كُلِّ اَكْلَة غَصَصٌ. لاتَنالُونَ مِنْها نِعْمَةً اِلاّ

در گلو با هر جرعه آبى جَستنى است، و با هر لقمه اى استخوانى گلوگير.به نعمتى نمى رسيد مگر اينكه

ادامه »

144

وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از خطبه هاى آن حضرت است

در بعثت پيامبر و فضل اهل بيت

بَعَثَ اللّهُ رُسُلَهُ بِما خَصَّهُمْ بِهِ مِنْ وَحْيِهِ، وَ جَعَلَهُمْ حُجَّةً لَهُ عَلى

خداوند پيامبرانش را با مخصوص گرداندن آنان به وحى خود به رسالت برانگيخت،و آنان را حجت خود بر

خَلْقِهِ، لِئَلاّ تَجِبَ الْحُجَّةُ لَهُمْ بِتَرْكِ الاِْعْذارِ اِلَيْهِمْ، فَدَعاهُمْ

بندگانش قرار داد، تا عذرى براى مردم به خاطر بستن راههاى عذر به روى آنان نباشد، پس آنان را

ادامه »

143

وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از خطبه هاى آن حضرت است

فِى الاِْسْتِسْقاءِ

در طلب باران

اَلا وَ اِنَّ الاَْرْضَ الَّتى تَحْمِلُكُمْ، وَالسَّماءَ الَّتى تُظِلُّكُمْ مُطيعَتانِ

بدانيد زمينى كه شما را حمل مى كند، و آسمانى كه بر سرتان سايه مى اندازد فرمانبردار

لِرَبِّكُمْ، وَ ما اَصْبَحَتا تَجُودانِ لَكُمْ بِبَرَكَتِهِما تَوَجُّعاً لَكُمْ، وَ لا زُلْفَةً

پروردگار شمايند، بركات خود را به شما ارزانى مى دارند، نه به خاطر دلسوزى، و نه براى نزديكى جستن

ادامه »

142

وَ مِنْ كَلام لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از سخنان آن حضرت است

درباره نيكى به نااهل

وَ لَيْسَ لِواضِعِ الْمَعْرُوفِ فى غَيْرِ حَقِّهِ وَ عِنْدَ غَيْرِ اَهْلِهِ مِنَ الْحَظِّ

براى كسى كه احسان را در غير محلّش و در دست غير مستحقّش قرار دهد

فيما اَتى اِلاّ مَحْمَدَةُ اللِّئامِ، وَ ثَناءُ الاَْشْرارِ، وَ مَقالَةُ الْجُهّالِ، مادامَ

سودى جز ستايش مردم پست، و تعريف اشرار، و گفتار جاهلان نيست، آن هم تا وقتى كه به آنان

ادامه »

141

وَ مِنْ كَلام لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از سخنان آن حضرت است

همچنين درباره نهى از غيبت

اَيُّهَا النّاسُ، مَنْ عَرَفَ مِنْ اَخيهِ وَثيقَةَ دين وَ سَدادَ طَريق

اى مردم، آن كس كه از برادرش استوارى در دين و درستى راه را مى داند

فَلايَسْمَعَنَّ فيهِ اَقاويلَ الرِّجالِ. اَما اِنَّهُ قَدْ يَرْمِى الرّامى، وَ تُخْطِىءُ

نبايد گفتار بيهوده مردم را در حق او بشنود. بدانيد كه تيرانداز گاهى تير مى اندازد و تيرش به خطا

السِّهامُ، وَ يُحيكُ الْكَلامُ، وَ باطِلُ ذلِكَ يَبُورُ، وَ اللّهُ سَميعٌ وَ شَهيدٌ.

مى رود، سخن هم (هرچه باشد) اثر مى گذارد ولى نادرست آن از بين مى رود، و خداوند شنوا و شاهد است.

اَما اِنَّهُ لَيْسَ بَيْنَ الْحَقِّ وَالْباطِلِ اِلاّ اَرْبَعُ اَصابِعَ. [ فَسُئِلَ عَلَيْهِ السَّلامُ

آگاه باشيد كه بين حق و باطل جز چهار انگشت فاصله نيست. [  توضيح اين سخن

عَنْ مَعْنى قَوْلِهِ هذا، فَجَمَعَ اَصابِعَهُ وَ وَضَعَها بَيْنَ اُذُنِهِ وَ عَيْنِهِ ثُمَّ قالَ: ]

را از امام خواستند، حضرت انگشتان دست را به هم چسباند و بين گوش وچشم قرار داد، سپس فرمود:]

الْباطِلُ اَنْ تَقُولَ سَمِعْتُ، وَ الْحَقُّ اَنْ تَقُولَ رَاَيْتُ.

باطل آن است كه بگويى شنيدم، و حق آن است كه بگويى ديدم.

140

وَ مِنْ كَلام لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از سخنان آن حضرت است

فِى النَّهْىِ عَنْ غَيْبَةِ النّاسِ

در نهى از غيبت مردم

وَ اِنَّما يَنْبَغى لاَِهْلِ الْعِصْمَةِ وَالْمَصْنُوعِ اِلَيْهِمْ فِى السَّلامَةِ

آنان كه از عيوب پاكند و از لطف خدا از گناهان سالمند

اَنْ يَرْحَمُوا اَهْلَ الذُّنُوبِ وَالْمَعْصِيَةِ، وَ يَكُونَ الشُّكْرُ هُوَ الْغالِبَ

شايسته است به اهل گناه و معصيت ترحم آورند، و سرگرم شكرگزار نعمت پاكى

ادامه »

139

وَ مِنْ كَلام لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از سخنان آن حضرت است

فى وَقْتِ الشُّورى

به هنگام شورا

لَمْ يُسْرِعْ اَحَدٌ قَبْلى اِلى دَعْوَةِ حَقٍّ، وَ صِلَةِ رَحِم، وَ عائِدَةِ كَرَم.

احدى پيش از من به قبول دعوت حق، و صله رحم، و احسان كريمانه نشتافته.

فَاسْمَعُوا قَوْلى، وَ عُوا مَنْطِقى، عَسى اَنْ تَرَوْا هذَا الاَْمْرَ مِنْ بَعْدِ هذَا

پس سخنم را بشنويد، و گفتارم را حفظ كنيد، ممكن است بعد از امروز ببينيد كه در مسأله

الْيَوْمِ تُنْتَضى فيهِ السُّيُوفُ، وَ تُخانُ فيهِ الْعُهُودُ، حَتّى يَكُونَ

خلافت شمشيرها برآمده، و به پيمانها خيانت عارض شده، تا جايى كه

بَعْضُكُمْ اَئِمَّةً لاَِهْلِ الضَّلالَةِ، وَ شيعَةً لاَِهْلِ الْجَهالَةِ.

برخى از شما پيشواى گمراهان گشته، و بعضى تابع جاهلان شده ايد.

137

وَ مِنْ كَلام لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از سخنان آن حضرت است

فى مَعنى طَلحةَ و الزُّبيرِ

درباره طلحه و زبير

وَ اللّهِ ما اَنْكَرُوا عَلَىَّ مُنْكَراً، وَ لا جَعَلُوا بَيْنى وَ بَيْنَهُمْ نَصَفاً،

به خدا قسم نتوانستند گناهى را به من نسبت دهند، و بين من و خودشان انصاف ندادند،

وَ اِنَّهُمْ لَيَطْلُبُونَ حَقّاً هُمْ تَرَكُوهُ، وَ دَماً هُمْ سَفَكُوهُ. فَاِنْ كُنْتُ

اينان حقّى را مى خواهد كه خود ترك كردند، و خونى را مى طلبند كه خود ريختند. اگر در ريختن

شَريكَهُمْ فيهِ فَاِنَّ لَهُمْ نَصيبَهُمْ مِنْهُ، وَ اِنْ كانُوا وَلُوهُ دُونى فَما

آن خون همدستشان بودم آنان نيز نصيب داشتند، و اگر من در كار نبودم و كار دست خودشان بود پس

ادامه »

136

وَ مِنْ كَلام لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ

از سخنان آن حضرت است

درباره بيعت خود

لَمْ تَكُنْ بَيْعَتُكُمْ اِيّاىَ فَلْتَةً، وَ لَيْسَ اَمْرى وَ اَمْرُكُمْ واحِداً،

بيعت شما با من حادثه ناگهانى نبود، و برنامه من و شما يكى نيست،

اِنِّى اُريدُكُمْ لِلّهِ، وَ اَنْتُمْ تُريدُونَنى لاَِنْفُسِكُمْ! اَيُّهَا النّاسُ، اَعينُونى

من شما را براى خدا مى خواهم، و شما مرا براى خود مى خواهيد! اى مردم، مرا در راه سركوبى

عَلى اَنْفُسِكُمْ، وَايْمُ اللّهِ لاَُنْصِفَنَّ الْمَظْلُومَ مِنْ ظالِمِهِ، وَ لاََقُودَنَّ

نفس سركش خود يارى كنيد، به خدا قسم داد ستمديده را از ستمكار مى گيرم، و افسار

الظّالِمَ بِخِزامَتِهِ، حَتّى اُورِدَهُ مَنْهَلَ الْحَقِّ وَ اِنْ كانَ كارِهاً.

ستمكار را مى كشم تا به آبشخور حق وارد سازم گرچه به آن ميل نداشته باشد.