سبب نزول سوره انسان(هل اتي)
يكي ديگر از ادله برتري و فضيلت اهل بيت(ع) از نگاه قرآن كريم، آيات5 الي22 سوره مباركه انسان كه مربوط به نذر امام علي (ع) و حضرت فاطمه(س)، امام حسن و امام حسين عليهم السلام و فضّه و نيز ايثارگري آنها مي باشد.
مفسران و دانشمندان مذهب اهل بيت و اهل سنت نيز درباره اين آيه بحث هايي را ارائه داده اند. با توجه به اينكه آياتي از همين سوره دلالت كننده بر فضيلت و برتري حضرت فاطمه(س) است، در اين قسمت با نگاهي گذرا، آيات مورد بحث را مورد تبيين قرار داده، سبب نزول و دلالت آن را بررسي خواهيم نمود.
تفسير آيات سوره انسان:
خداوند متعال در سوره انسان چنين مي فرمايد:
وَ يُطعِمُونَ الطَّعامَ عَلي حُبِّهِ مِسكيناً وَ يَتيماً وَ أسيراً. إنَّما نُطعِمُكُم لِوَجهِ اللهِ لَا نُريدُ مِنكُم جَزاءً وَ لَا شُكُوراً.(سوره انسان/5-22)
به مسكين و يتيم و اسير مي دهند!(و مي گويند) ما شما را به خاطر خدا اطعام مي كنيم، و هيچ پاداش و سپاسي از شما نمي خداهيم.
نگاهي به سبب نزول آيات:
بر اساس نقل عبدالله بن عباس مي خوانيم: “حسن و حسين بيمار شدند، پيامبر اسلام(ص) با جمعي از ياران به عيادتشان آمدند و به علي فرمودند: اي ابوالحسن! خوب بود نذري براي شفاي فرزندان خود مي كردي. علي، فاطمه و فضه كه خادمه آن ها بود، نذر كردند كه اگر آنها شفا يابند، سه روز روزه بگيرند. چيزي نگذشت كه هر دو شفا يافتند، در حالي كه از نظر مواد غذايي دست خالي بودند. حضرت علي(ع) سه من جو قرض نمود و فاطمه(س) يك سوم آن را آرد كرد و نان پخت. هنگام افطار سائلي بر خانه آمد و گفت: “سلام بر شما اي اهل بيت محمد! مستمندي از مستمندان مسلمانان هستم، غذايي به من بدهيد".
آن ها همگي مسكين را بر خود مقدم داشتند و سهم خود را به او دادند و آن شب جز آب ننوشيدند. روز دوم را همچنان روزه گرفتند و موقع افطار وقتي كه غذايي را آماده كرده بودند يتيمي بر در خانه آمد، آن روز نيز ايثار كردند و غذاي خود را به او دادند.(باز با آب افطار كردند و روز بعد را نيز روزه گرفتند) در سومين روز اسيري به هنگام غروب آفتاب بر در خانه آمد، باز سهم غذاي خود را به دادند. هنگامي كه صبح شد، علي(ع) دست حسن و حسين را گرفته بود، خدمت پيامبر اسلام(ص) آمدند، وقتي پيامبر آن ها را مشاهده كرد، ديد از شدت گرسنگي مي لرزند. فرمود: “اين حالي را كه در شما مي بينم براي من بسيار گران است، سپس برخاست و با آن ها حركت كرد. هنگامي كه وارد خانه فاطمه(س) شد، ديد در محراب عبادت ايستاده در حالي كه از شدت گرسنگي چشم هايش به گودينشسته… پيامبر(ص) ناراحت شد. در همين هنگام جبرئيل نازل گشت و گفت: “اي محمد! اين سوره را بگير، خداوند با چنين خانداني به تو تهنيت مي گويد. سپس سوره ي “هل اتي” را بر او خواند.”
شيخ طبرسي در تفسير خود در خصوص آيات مورد اشاره چنين مي نويسد:
“همانا خاص(مذهب اهل بيت) و عام(مذهب اهل سنت) روايت نموده اند كه آيات 5 الي22 از اين سوره درباره علي، فاطمه، حسن، حسين عليهم السلام و خادمه آنها به نام فضه نازل شده است. اين روايت از عبدالله بن عباس، مجاهد و ابو صالح نيز نقل شده است.”
مجموعه مقالات كنگره فاطمه(س) و انسان معاصر/دبيرخانه كنگره/معاونت بسيج خواهران سپاه صاحب الزمان(عج)/ص57-58