انواع استغفار
از پرسش هايي كه فراوان مطرح مي شود، اين است كه چرا قرآن به پيامبر اكرم(ص) دستور مي دهد كه استغفار كند:* فَسَبِّح بِحَمدِ رَبِّكَ وَ استَغفِرهُ إِنَّهُ كانَ تَوَّاباً*؛ «پروردگارت را تسبيح و حمد كن و از او آمرزش بخواه كه او بسيار توبه پذير است.» خود پيامبر نيز فرمود:«إِنَّهُ لَيُغَانُ عَلَي قَلبِي وَ إِنِّي لَاستَغفِرُ اللهَ فِي كُلِّ يَومٍ سَبعِينَ مَرَّهً؛ به راستي كدورتي بر قلبم احساس مي كنم و روزي هفتاد مرتبه{براي رفع كدورت ها} استغفار مي كنم.» همچنين:«وَ رُوِيَ فِي كُلِّ يَومٍ مِائَهَ مَرَّهٍ؛ و روايت شده است در هر روز صد مرتبه.»
استاد مطهري در توضيح اين حديث مي گويد:«اگر شما يك آيينه ي بسيار صافي را بعد از پاكيزه كردن در يك فضاي بسيار صافي كه خوشتان مي آيد در آن تنفس بكنيد روي يك ميز بگذاريد، بعد از يك ساعت مي بينيد روي آن گرد نشسته است. اين گرد را شما قبلاً احساس نمي كرديد، روي ميز هم احساس نمي كنيد، روي ديوار هم احساس نمي كنيد. هر چه ديوار كثيف تر بشود، اثر و لكه ي سياهي را كم تر نشان مي دهد تا جايي كه اگر سياه باشد، قيراندود باشد … اثرش ظاهر نمي شود. پيغمبر اكرم(ص) در هيچ مجلسي نمي نشست؛ مگر آنكه25 بار استغفار مي كرد … مي گفت در روي دل خود يك آثار كدورت احساس مي كنم و روزي هفتاد بار براي رفع اين كدورت ها استغفار مي كنم. آن كدورت چيست؟ آن كدورتها براي ما آيينه است، براي ما نورانيت است، براي او كدورت است. او وقتي كه با ما حرف بزند؛ ولو حرفش را براي خدا مي زند؛ ولو خدا را در آيينه وجود ما مي بيند باز از نظر او اين كدورت است.»
اين يك پاسخ براي اين پرسش است. پاسخ ديگر در دعاي بعد از زيارت امام رضا عليه السلام آمده است كه استغفار انواعي دارد و فقط براي جبران گناه نيست؛ بلكه گاه از سر اخلاص، اشتياق، حيا و ايمان است.
«وَ اغفِر لِي يَا خَيرَ الغَافِرينَ رَبِّ إِنِّي استَغفِررُكَ استِغفَارَ حَيَاءٍ وَ استَغفِرُكَ استِغفَارَ رَجَاءٍ وَ استَغفِرُكَ استِغفَارَ إِنابَهٍ وَ استَغفِرُكَ استِغفَارَ دَغبَهٍ وَ استَغفِرُكَ استِغفَارَ رَهبَهٍ وَ استَغفِرُكَ استِغفَارَ طَاعَهٍ وَ استَغفِرُكَ استِغفَارَ إِيمانٍ وَ استَغفِرُكَ استِغفَارَ إِقرارٍ وَ استَغفِرُكَ استِغفارَ إِخلاصٍ وَ استَغفِرُكَ استِغفارَ تَقوَي وَ استَغفِرُكَ استِغفارَ تَوَكُّلٍ وَ استَغفِرُكَ استِغفارَ ذِلَّهٍ وَ استَغفِرُكَ استِغفارَ عَامِلٍ لَكَ هَارِبٍ مِنكَ إِلَيكَ؛ مرا بيامرز اي بهترين آمرزندگان! پروردگارا! من از تو آمرزش مي خواهم، آمرزش شرمساري و از تو آمرزش مي خواهم، آمرزش اميدواري، و استغفار طلب مي كنم، استغفار برگشت و توبه جويي. و آمرزش مي جويم، آمرزش اشتياقي، و آمرزش مي جويم، آمرزش{از سر} ترس و خوف و آمرزش مي جويم، آمرزش{از روي} طاعت{و بندگي} و آمرزش مي جويم، آمرزش{از روي} ايمان و از تو طلب آمرزش مي كنم، آمرزش{از سر} اقرار{و سرسپردگي} و آمرزش مي جويم، آمرزش{از روي} اخلاص و بي آلايشي، و از تو آمرزش مي جويم، آمرزش پرهيزگاري، و آمرزش مي خواهم، آمرزش توكل{و تكيه بر قدرت الهي} و آمرزش مي طلبم، آمرزش خواري و آمرزش مي طلبم، طلب آمرزش خدمتكاري كه از تو به سوي خودت مي گريزد.»