آداب تلاوت قرآن
بدان که ثواب تلاوت قرآن از حد بیرون و قدر و منزلت آن از حد بیان افزون است. از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت است که هیچ شفیعی در روز قیامت بلند مرتبه از از قرآن نیست، نه پیغمبری و نه ملکی و نه غیر اینها.
در آداب تلاوت قرآن چند نکته است
- در وقت قرآن خواندن، متذکر تعظیم صاحب کلام گردید و یاد آورید که آنچه می خوانید کلام بشر نیست، بلکه کلام خداوند اکبر و خالق شمس و قمر است و در خواندن کلام او نهایت خطر است.
_ سزاوار نیست که بی طهارت دست بر جلد و ورق و کلمات آن مالید.
- دیگر این که با حزن و رقت قلب تلاوت نمایید. از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام روایت شد که قاری قرآن محتاج سه چیز است: دلی خاشع و بدنی فارغ و مکانی خلوت. چه هر گاه دل او خاشع باشد، شیطان از او می گریزد و چون بدن او از مشاغل فارغ باشد، دل او متوجه قرآن خواندن می شود و عارضه عارفش نمایان شود که او را از نور قرآن و فواید آن محروم نسازد و چون در مکان خلوتی باشد و از خلق کناره گرفته باشد، باطن او با خدا انس می گیرد.
- با حضور قلب و ترک افکار دنیوی و وسواس باطله، قرآن را تلاوت نمایید.
- در معانی قرآن تدبر نمایید. خدای تعالی می فرماید:«أفَلا یَتَدَبَّرونَ القُرآنَ اَم قُلُوب أقفَالُها؛ آیا فکر و تدبر در معانی قرآن نمی کند یا بر دلهای ایشان قفل ها زده اند.» اگر نتوانید تدبر کنید آیه را مکرر کنید، ست که مکرر نمایید و به همین دلیل اکابر دین نیز آیات را تکرار می کردند، بسا بوده که در یک آیه مدتی توقف می کرده اند.
- هر خطاب که در قرآن ملاحظه کنید چنان تصور کنید که خطاب با شماست و مقصود از آن، عبرت گرفتن است نه قصه خوانی و حکایات؛ زیرا جمیع قرآن هدایت و ارشاد، رحمت و شفا، موعظه، نور و راهنمایی عالمیان است، پس هر که آن را بخواند باید خواندن او طوری باشد که آن را بفهمد و به مقتضای آن عمل کند و بخواند.
- تلاوت کنندگانی که از غافلین نیستند و از مرتبه غفلت بیرون آمده اند سه گونه اند: مرتبه اول که پست تر است آن است که خود را چنان تصور کند که در حضور پروردگار ایستاده و قرآن می خواند و خدای تعالی به او نظر می کند و کلام او را می شنود. در این وقت، حال او متعلق و سؤال و تضرع و ابتهال است. دوم آن که در قلب خود مشاهده نماید که گویا خداوند عظیم به لطف و کرم خود به او خطاب می کند و سخن می گوید و امر و نهی می کند، مقام او را در این وقت مقام هیبت و حیا و گوش دادن و شنیدن است. سوم آن که اصلاً متوجه خود و تلاوت خود نباشد، بلکه همه همت او مقصور بر صاحب کلام باشد و فکر او منحصر در او، به طوری که گویا مستغرق مشاهده جمال اوست و او را پروای غیر او نیست. این درجه مقربین و صدیقین است و دو درجه سابق درجه اصحاب یمین است و آنچه غیر اینها باشد درجه غافلین است.
فصلنامه فرهنگی و اجتماعی هدی/مؤسسه آموزش عالی شهیده بنت الهدی/ شماره 11