او مقدمات علوم را نزد پدرش خواند و پس از آن خارج فقه و اصول را نزد عالمان و فقیهان به نام عراق مانند سیدصادق فحام، شیخ محمد دورقی، شیخ فتونی،‌ وحید بهبهانی در کربلا و اندکی نیز از سیدمحمدمهدی بحرالعلوم در نجف فراگرفت و خود از مجتهدان و عالمان بلند آوازه گردید و به تدریس پرداخت.

او مشهور به شیخ جعفر نجفی، شیخ جعفر کبیر و شیخ المشایخ، از بزرگترین علما و مراجع برجسته شیعه عراق در قرن دوازدهم و سیزدهم هجری. وی در ۱۱۵۶ ق در نجف به دنیا‌ آمد. پدرش خضرین یحی، از عالمان وزاهدان روزگار خود شمرده می شد.

تبحر و مهارت کاشف الغطاء بیشتر در فقه و اصول بود و اثار او در این دانش ها، به ویژه کتاب کشف الغطاء، نشانه چیره دستی او در استنباط احکام است. وی این کتاب را ضمن سفر به ایران (۱۲۲۲ ق) نوشته در الی که جز کتاب قواعد علامه حلی، کتاب دیگری همراه نداشته است.

چنین نقل شده است که شیخ مرتضی انصاری گفته است: اگر کسی قواعد و اصول این کتاب را بداند، نزد من مجتهد است. او خود ادعا کرد هاست که اگر همه کتاب های فقهی از دسترس من بیرون رود باز قادر خواهم بود همه ابواب و مباحث فقهی را از آغاز تا انجام بنویسم. وی پس از آن که اثر فقهی مشهور خود کشف الغطاء را نوشت به «کاشف الغطاء» ملقب گردید. تبحر علمی و فقهی را مورد تأیید فقیهان معاصر او و پس از اوست.

شیخ جعفر پس از درگذشت بحرالعلوم، به رهبری و ریاست شیعیان عراق و ایران و دیگر بلاد رسید و بر شهرت و نفوذ اجتماعی و سیاسی او افزوده شد. با انیکه پیش از شیخ مرتضی انصاری،‌نظریه وجوب تقلید از اعلم چندان رواج نداشت و از اینرو مقلدان شیعی،‌همزمان از مجتهدان مختلف و عمدتاً محلی و منطقه ای تقلید می کردند، ولی کاشف الغطاء عملاً مرجع تقلید شیعیان جهان گردید.

کاشف الغطاء به اجرای احکام اسلام به ویژه حدود و دایت و تعزیرات و امر به معروف و نهی از منکر اعتقاد راسخ داشت و با تمام قدرت و امکانات خود در این راه می کوشید. همچنین در رسیدگی به وضع تهیدستان نیز اهتمام می ورزید.

در حوزه درس وی عالمان بسیاری شرک کردند که عده ای از آنان،‌ خود از فقیهان و محققان بزرگ شدند و در عرصه علوم دینی عراق و ایران درخشیدند. از آن میان می توان به این کسان اشاره کرد: شیخ محمد حسن نجفی (صاحب جواهر)،‌شیخ اسدالله دزفولی کاظمی، شیخ علی هزار جریبی، شیخ محمدتقی اصفهانی، سیدمحمدباقر شفتی، شیخ ابراهیم کلباسی.

از کاشف الغطاء آثار علمی متنوع زیادی بر جای مانده که عمدتاً در فقه،‌ اصول،‌کلام و ادب عربی است: الحق المبین فی تصویب المجتهدین و تخطئه الاخباربین،‌کشف الغطاء عن خفیات مبهمات الشریعه الغراء بغیه الطالب فی معرفه الموض و الواجب، التحقیق و التفقیر فیما یتعلق بالمقادیر، مشکاه المصابیح، رساله فی العبادات المالیه، غایه المراد فی احکام الجهاد، منهج الرشاد لمن اراد السداد.

شیخ جعفر کاشف الغطاء در ۲۲ یا ۲۷ ماه رجب ۱۲۲۸ ق در شهر نجف درگذشت و در یکی از حجره های مدرسه ای که بنا کره بود دفن شد. وی سرسلسله خاندان مشهور کاشف الغطاء است.

مرکز اسناد انقلاب اسلامی