علامة طباطبائي (ره): «انتخاب مسير تهذيب به سفارش آية الله قاضي(ره)»:

آية الله ابراهيم اميني از استادشان علامة طباطبائي، نقل كرده‎اند:

هنگامي كه از تبريز به قصد ادامة تحصيل علوم اسلامي به سوي نجف اشرف حركت كردم در بين راه

همواره به فكر بودم كه چه درسي بخوانم، پيش چه استادي تلمّذ نمايم و چه روشي را انتخاب كنم كه

مرضّي خدا باشد. وقتي به نجف رسيدم لدَيَ الوُرود رو كردم به قبّه و بارگاه اميرالمؤمنين (ع) و عرض

كردم: «ياعلي! من براي ادامة تحصيل به محضر شما شرفياب شده‎ام ولي نمي دانم چه روشي را پيش

گيرم و چه برنامه‎اي را انتخاب كنم از شما مي خواهم كه در آنچه صلاح است مرا راهنمائي كنيد.» منزلي

اجاره كرده‎ ودر آن ساكن شدم. در همان روزهاي اوّل، قبل از اينكه در جلسة درسي شركت كنم، ناگاه

درب خانه را زدند، درب را باز كردم. ديدم يكي از علماي بزرگ است سلام كرد و داخل منزل شد. بعداز

گفتگوئي كوتاه فرمودند: «كسي كه به قصد تحصيل به نجف مي آيد خوبست علاوه بر تحصيل، به فكر

تهذيب و تكميل نفس خويش نيز باشد و از نفس خود غافل نماند.» اين را فرمود و حركت كرد. سخنان

كوتاه و با نفوذ آن عالم ربّاني چنان در دل من اثر كرد كه برنامة آينده‎ام را شناختم و تا مدتي كه در نجف

بودم محضر ايشان را رها نكردم و در درس اخلاقش شركت مي كردم.

آية الله العظمي بهاءالديني(ره): ايشان ابتداء شروع به تهذيب نفس خود را اينگونه ذكر فرموده‎اند:

«در چهارده سالگي… به طور جدّي ـ امّا معقول و منطقي ـ‌شروع به تهذيب كردم ـ‌ در كنار درس و بحث

كه تمام ساعات روزانه‎ام را فرا مي گرفت،‌ لحظه‎اي از خدا غافل نمي شدم. خود را در برابر او هيچ مي‎دانستم.

از آن روز، تحت تأثير تشويق، تعريف و يا شهرت قرارنمي گرفتم؛ روزها به درس و روزه و شبها به مطالعه، تفكر و

تهجّد اشتغال داشتم ـ ‌در خود اميد عجيبي به خدا و قطع اميد از غير خدا احساس مي كردم از اين رو سعي

فراواني در راز و نياز در شبها و ياد خدا در روزهاداشتم»[1].

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] . حاج آقا رضا بهاءالدين (آيت بصيرت) - ص72

ملاصدرا و شرط پذيرش شاگرد :از تمام قسمتهاي ايران براي استفاده از درس ملاصدرا به شيراز مي‎رفتند و

استاد شاگرد را نمي‎پذيرفت مگر اينكه شاگردچهار شرط را بپذيرد و بدان عمل نمايد. اوّل اين كه در صدد

تحصيل مال نباشد مگر به اندازة تحصيل معاش دوّم اينكه در صدد تحصيل مقام نباشد سوّم اينكه معصيت

نكند چهارم اينكه تقليد ننمايد.»[1]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] . سيماي فرزانگان ـ ص36 ـ رضا مختاري ـ ناشر: دفتر تبليغات حوزة علمية قم ـچاپ هشتم/ 1374

خود سازي و تهذيب نفس در سيرة عملي بزرگان: حضرت امام خميني (ره)

آية الله مظاهري در مورد حضرت امام فرمودند: «‌درس ايشان فقط تعليم و تعلّم نبود بلكه مقيّد بودند در ضمن

تعليم،‌ تهذيب هم باشد و به عبارت ديگر درس ايشان كار رسول گرامي اسلام(ص) بود كه:

«وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ» آنچه براي ما اعجاب انگيز و از الطاف بزرگ ايشان بود تهذيب عملي بود

كه ايشان داشتند.»[1]

«بيش از 12 سال كه شركت در دروس عالية ايشان داشته ام، در اين مدت يك عمل مكروه از ايشان نديدم.

بلكه اگر شهبة مراء و جدالي، شهبه غيبت و دروغي… پيش مي آمد حالت نگراني به خوبي از ايشان نمايان

مي شد. يادم نمي رود روزي امام در درس تشريف آوردند و به قدري ناراحت بودند كه نفس ايشان به شماره

افتاده بود. درس نگفتند و به جاي درس نصيحت تندي نمودند و رفتند. و تب مالتي كه داشتند عود كرد و سه

روز درس نيامدند. چرا؟ چون شنيده بودند يكي از شاگردان ايشان درباره يكي از مراجع غيبتي كرده بود.»[2]

«ايشان بعد از فوت آية الله العظمي بروجردي (ره) ‌براي فرار از مطرح شدن نام ايشان به عنوان مرجع تقليد

خصوصاً در بين مردمي كه از شهرستانها مي آمدند از منزل خارج نشدند و تنها پانزده روز بعد از وفات ايشان

با اصرار شاگردان، بعد از اينكه فاتحه از طرف خيلي از بزرگان گرفته شد، آن هم در وقت طلاب مشهد، فاتحه

برگزار كردند و به مسئول اعلان جلسه تذكّر اكيد دادند كه از اعلام نام ايشان خـودداري نمايد»[3]

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] .سرگذشتهاي ويژه از زندگي حضرت امام خميني(ره) ج5ـ ص166 ـ گردآوري رضا شعر باف،‌

انتشارات پيام آزادي ـ چاپ هشتم / 1374 .

[2] همان/ص164

[3]. همان/86 ـ اين قضيه به نقل از حجة السلام مصطفي زماني (ره) ذكر شده

آية الله العظمي بهاءالديني (ره): «با تهذيب نفس علم به بار مي نشيند و ثمر مي دهد. قدرت، مفيد

مي شود و خدمت، ارزش مي يابد. ارج و بهاي افراد به خود سازي، تهذيب نفس و توجه به خداست.

هرچه تهذيب افزايش يابد، مشكلات و نابساماني ها آسان و قابل تحمّل مي شوند و در پي آن تائيد

الهي مسائل را حل مي‎كند و اگر خداي نكرده اين وظيفة اصلي فراموش شد، تمامي زحمات هدر

مي رود.»[1]

«علم بدون تهذيب نفس، زهر است و كشندة جان و آبرو و شخصيت افراد.»[2]

«معارف دين و دعاها تنها با تزكيه درك مي شود»[3]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] . حاج آقارضا بهاءالدين (ره) (آيت بصيرت) ـص 73 ـ سيد حسن شفيعي ـ چاپ اوّل / 1375 ـ چاپ قد‎س

[2] . همان/ص74

[3] . سيري در آفاق ـ ص239 ـ حسين حيد‎ري كاشاني ـ‌انتشارات تهذيب/ اوّل/1381

آية الله نجفي قوچاني (ره): «… و با لجمله، طلبه بايد اوّلاً در تغيل باطن خود جديّت نمايد و چنانچه

در اوّل طفوليّت است و باطن او هنوز چركين و نجس نشده، مواظب باشد كه نجس نشود… .»

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

. سياحت شرق ـ ص 214 ـ سيدحسن قوچاني معروف به آقا نجفي قوچاني چاپ اوّل/ مشهد، انتشارات طوس/، 1351 هـ . ش.

وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  مَنْ بالَغَ فى الْخُصُومَةِ اَثِمَ، وَ مَنْ

و آن حضرت فرمود: آن كه دشمنى را از اندازه بگذراند گناه كرده، و كسى كه كوتاهى

قَصَّرَ فيها ظُلِمَ، وَلايَسْتَطيعُ اَنْ يَتَّقِىَ اللّهَ مَنْ خاصَـمَ.

ورزد بر او ستم خواهد شد، و آن كه ستيزه جويى نمايد قدرت ندارد خدا را بپرهيزد.

 وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  ما اَكْثَرَ الْعِبَرَ وَ اَقَلَّ الاِْعْتِبارَ!

و آن حضرت فرمود: چه فراوان است عبرتها، و چه اندك اند عبرت گيران!

  وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ: لِرَجُل رَآهُ يَسْعى عَلى عَدُوٍّ لَهُ بِما فيهِ اِضْرارٌ بِنَفْسِهِ:

به كسى كه براى ضربه زدن به دشمنش در برنامه اى مى كوشيد كه براى خودش ضرر داشت، فرمود:

اِنَّـما اَنْـتَ كَالطّاعِـنِ نَفْسَـهُ لِيَقْتُـلَ رِدْفَـهُ .

تو مانند كسى هستى كه بر خود نيزه فرومى برد تا كسى را كه پشت سر خود سوار كرده از پاى درآورد.

وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:  اَصْدِقاؤُكَ ثَلاثَةٌ، وَ اَعْداؤُكَ ثَلاثَةٌ:

و آن حضرت فرمود: دوستانت سه نفر، و دشمنانت نيز سه نفرند:

فَاَصْدِقاؤُكَ: صَديقُكَ، وَ صَديقُ صَديقِكَ، وَ عَدُوُّ عَدُوِّكَ.

اما دوستانت: دوستت، و دوست دوستت، و دشمن دشمنت هستند.

وَ اَعْداؤُكَ: عَدُوُّكَ، وَ عَدُوُّ صَديقِكَ، وَ صَديقُ عَدُوِّكَ.

امّـا دشمنانت: دشمنت، و دشمن دوستت، و دوسـت دشمنت مى باشند