هفده دی خاطره ای تلخ در تاریخ معاصر ایران!!
موضوع پوشش و حجاب زنان مسلمان در تاریخ معاصر ایران دارای ماجراهایی است، به خصوص جریانی که منجر به قیام خونین مسجد گوهرشاد شد. عده زیادی شهید، عده ای مجروح و جماعت گسترده ای دستگیر و زندانی و به تبعید فرستاده شدند و عده ای از آنها به طور مشکوک فوت کردند. در جریان حجاب و پوشش، قضایای به یاد ماندنی در تاریخ معاصر ایران به ثبت رسیده است، مانند تبعید آیت الله العظمی حاج حسین طباطبایی قمی به کربلا، زندانی و تبعید شدن آقایان آیت الله میرزا محمد آقازاده و آیت الله سید یونس اردبیلی به نقاط بد آب و هوا و سرکوب گروه های مردمی یکی پس از دیگری.تا اینکه موفق شدند در روز 17 دی ماه سال 1314 توسط رضاخان به همراه خانواده اش الگوی پوشش غرب را با تقلید کورکورانه بر مردم تحمیل کنند، به طوری که با اتکا به قوه قهریه با برپایی جشن کشف حجاب به آن روز رسمیت دادند که البته با واکنش ها، اعتراضات و چالش های متعددی همراه بود. روز 17 دی ماه سال 1356 به گونه ای دیگر سرنوشت انقلاب را رقم زد و در طول مدت 42 سال با وقایعی همراه بود که ذیلاً به چند مورد مهم آن اشاره می شود.
1- قبل از طرح موضوع کشف حجاب، در آغاز سلطنت رضاخان از مجرای قانونی سعی کردند تحت عنوان«اتحاد لباس» یا «متحد الشکل کردن لباس ها در ایران» اقدام به تحولات اجتماعی بکنند که با اعتراضات عده ای همراه بود که تأکید کرده بودند و در ماده 3 این قانون تصریح شده بود«:متخلفین از این قانون در صورتی که شهرنشین باشند، به جزای نقدی از یک تا پنج تومان و یا به حبس از یک تا هفت روز و در صورتی که شهرنشین نباشند به حبس از یک تا هفت روز به حکم محکمه محکوم خواهند شد.وجوه جرایم مأخوذه از اجرای این ماده در هر محل توسط بلدیه آنجا مخصوص تهیه لباس متحدالشکل برای ساکنین خواهد بود و در ماده 4 این قانون در شهرها و قصبات از اول فروردین 1308 و در خارج از شهرها در حدود امکان عملی شده آن به شروطی که از فروردین 1309 تجاوز نکند به مورد اجرا گذارده خواهد شد و دولت، مأمور تنظیم نظام نامه و اجرای آن خواهد بود.
این طرح تعیین شده از قبل ناشی از تفکر و اندیشه غرب باوران جریان پیدا کرده بود به این امید پس از تغییرات کلی لباس با زبان ملی ایرانیان سر و کار داشتند و به دنبال متحدالشکل کردن لباس جریان موسوم به کشف حجاب را به عنوان مبحث دیگری دنبال کردند که با ناکامی ها در ابتدای کار مواجه شدند.
2- اولین واکنش در همان ایام از ناحیه علما و فضلای حوزه های علمیه بود که با بصیرت به این درک رسیده بودند که غرب نقشه ای برای مبارزه با آداب و رسوم دینی و اسلامی در دست اقدام دارد، چون این قانون به طریقی تضعیف روحانیت و پایگاه اجتماعی آن را هم دربر می گرفت و در تهران آیت الله سید محمد بهبهانی و در تبریز آقا سید ابوالحسن انگجی و آقا تبریز(دو عالم مجاهد) بودند که علیه این قانون قیام کردند و بنا بر مستندات می توان ادعا کرد اولین خیزش توسط روحانیون علیه قانون اتحاد لباس در تبریز جریان یافت که توسط عوامل رضاخان سرکوب شد. در ادامه این ماجرا در مشهد مقدس روند قضایا به گونه ای دیگر رقم خورد که چندین عامل در آن دخالت داشت که منجر به قیام خونین مسجد گوهرشاد شد. البته توضیح آن در محدوده این مختصر نمی باشد و مبحث مستقلی را می طلبد.
3- زنان مسلمان در برابر این توطئه غرب که توسط عوامل آنها در ایران دنبال می شد از خود مقاومت نشان دادند و سختی های فراوانی را از لحاظ روحی، اخلاقی و اجتماعی متحمل شدند و از پوشش و حجاب اسلامی خود دفاع کردند. چه بسا بسیاری در اثر دشواری های این قانون و به لحاظ حفظ حیثیت مظلومانه و غریبانه در منازل شان جان باختند و به این امر ننگین تن ندادند. ولی هنگامی که رضاخان سقوط کرد علی رغم وجود قانون کشف حجاب، زنان مسلمان با جرأت تمام در معابر عمومی با چادر ظاهر شدند و مأموران حکومتی توان مقابله با آن ها را نداشتند و در همین ایام آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی طی نامه شدیداللحنی به نخست وزیر وقت، خواهان کم کردن فشار بر زنان محجبه شد که پاسخ مساعدی را دریافت کرد و در سال1322 حضرت آیت الله العظمی حاج آقا حسین طباطبایی قمی از مراجع تقلید وقت طی نامه ای از شاه جدید تقاضا کرد کشف حجاب اجباری را لغو کند که به این موفقیت نائل شد و پس از لغو قانون کشف حجاب بسیاری از زنان مسلمان به حجاب روی آوردند.
این نکته قابل توجه است که در دوره رضاخان فشار با زور قوه قهریه بود، اما در عصر محمدرضا به پشتیبانی و فشار تبلیغاتی متکی شده بود و از این طریق اعمال می شد.
4- رژیم محمدرضا همه ساله در هفده دی به این مناسبت در مطبوعات و دستگاه های رسانه ای به آن دامن می زدند. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی که در آن ایام مشغول درس و بحث بوده در این رابطه شاهد ماجراهایی بوده است. ایشان در مصاحبه ای می فرماید:«در زمان ریاست مرحوم آیت الله العظمی بروجردی در حوزه علمیه قم در سالگرد هفده دی، نظام تبلیغات گسترده وقیحانه ای راجع به کشف حجاب راه انداخت. طلاب حوزه هم متقابلاً طی یک راهپیمایی که به سمت فرمانداری انجام دادند، از این قضیه اعلام انزجار کردند…. طلاب تا نزدیکی فرمانداری رفتند، در آنجا نیروهای نظامی و انتظامی مستقر در فرمانداری به سوی مردم تیراندازی کردند. من خودم به یاد دارم در آن ایام طلبه کم سن و سالی بودم و در میان جمعیت حرکت می کردم، ساختمان فرمانداری بالاتر از گذر خان بود. در همان حال که ما از جلوی گذر خان رد می شدیم تیراندازی و پرتاب گاز اشک آور شروع شد. در این حال عده زیادی مجروح و به بیمارستان منتقل شدند و ما هم به عیادت آنها رفتیم. مرحوم آیت الله العظمی بروجردی نسبت به این قضیه عکس العمل شدیدی نشان دادند و به دستگاه حاکمه پرخاش کردند چون به هر حال این ماجرا منجر به کشته شدن و مجروح شدن تنی چند از طلاب شده بود…»
ادامه دارد