نماز در معارف دين:

در دين اسلام اهميت زيادي به نماز و ارتباط پيوسته با پروردگار عالم داده شده است. اين ارتباط با خالق هستي و سر بر آستان دوست فرود آوردن به حدي براي تكامل اين موجود خاكي ضروري دانسته شده كه بر هر فرد مسلمان واجب گرديده، در شبانه‌روز پنج‎ مرتبه خود را از تمّنيات دنيا خالص گردانده، در محضر پروردگار خويش سر بر سجده گذارد و اظهار خشوع و بندگي نمايد،. در آن حال است كه اين موجود فقير اجازة تشرف به محضر غني مطلق را يافته و با او به راز و نياز و مناجات مي‎پردازد.
متون دين سرشار از عباراتي است كه در آن نماز و مناجات با پروردگار از عالي‌ترين جلوه‎هاي عبوديت،‌پلكان ترقي و ستون دين و … شمرده شده است. به عنوان نمونه به برخي از اين عبارات اشاره مي‎كنيم.
نماز پلكان ترقي و عروج انسان مؤمن است.«الصلوة معراج المؤمن» (رسول اكرم (ص) )[1]
نماز داروي نسيان و وسيلة‌ ذكر خداوند است.«اقم الصلوة لذكري »(طه/ آيه 4) نماز پايه و ستون دين است« و هي عمود دينكم »(امام صادق (ع)‌ )[2]
نماز، اهرم استعانت در غمها و مشكلات است. خداوند در قرآن مي‎فرمايد: «و استعينوا بالصبر و الصلوة » (بقره/45)‌‌(از صبر و نماز در مشكلات كمك بگيريد و بر آنها پيروز شويد.)نماز نور چشم پيامبر عزيز اسلام است. «قرة عيني في الصلوة»(رسول اكرم (ص) ) [3]
نماز كليد بهشت است«الصلوة مفتاح الجنة »(رسول اكرم (ص)) [4]

نماز وسيلة سنجش مردم است«الصلوة ميزان »(رسول اكرم (ص))[5]
در احاديث، نماز به نهري تشبيه شده كه انسان روزي پنج بار خود را در آن شستشو مي‎كند و ديگر چركي باقي نمي‎ماند.(امام باقر (ع)‌[6])
نماز داروي تكبر است.«والصلوة تنزيها عن الكبر»[7]
حضرت علي (ع)‌فرمودند ،‌خداوند نماز را واجب كرد تا انسان را از كبر، دور سازد. نماز وسيلة تشكر از خداوند بر نعمتهاي اوست.«فصل لربك و انحر»(كوثرـ2) خداوند به پيامبر (ص)‌خطاب نمود كه به شكرانة‌ نعمت كوثر ( حضرت فاطمه (س) كه به تو عطا كرديم به درگاه ما نماز بگذار و در راه خدا قرباني كن. نماز انسان را از بدي‎ها و زشتيها باز مي‎دارد.«ان الصلوة تنهي عن الفحشاء و المنكر »( عنكبوت ـ 29) و نماز مرز بين عبوديت پروردگار و عبوديت شيطان است.«بين العبد و الكفر ترك الصلوة»[8] (رسول اكرم (ص))‌.
از اين روست كه علماء رباني و اولياء خدا به هنگام نماز، چه نمازهاي واجب و چه نمازهاي مستحب خصوصا‌ نماز شب،دست از همه تعلقات دنيوي شسته و خود را براي اقامة‌ نماز و صحبت با خالق بي‎نياز آماده مي ‎كردند، گو اينكه به مهيماني شخص كريمي مي‎روند؛ لذا به فرموده قرآن كريم نماز براي اولياء‌خدا و خاشعين در محضر حق امري شيرين و آسان است «وانها لكبيرة الا علي الخاشعين»(بقره/ 45) آنها با ايمان به كلام پروردگارشان كه فرمود:‌«اذا سألك عبادي عني فاني قريب اجيب دعوة الداع اذا دعان»(بقره/186)«زماني كه بندگان من مرا مي‌خوانند پس من به آنها نزديك هستم و دعا و خواهش آنها را زماني كه مرا مي‌خوانند اجابت مي‌كنم»، چون عبدي ذليل همواره خود را در محضر حق حاضر دانسته و با او به مناجات و راز و نياز مي‎پردازند و جز او كسي را لايق استعانت و عرض حاجت نمي‎دانند.[9]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] . آداب الصلوة، ص 3 و 34 ـ امام خميني(ره) مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره) ـ چاپ سوم 72، كه اين روايت را به نقل از كتاب اعتقادات علامة مجلسي ص 29 آورده،‌ كه منبع اصلي آن يافت نشد و در منابع اصلي ديگر هم اين روايت يافت نشد.
[2] . مستدرك الوسائل ـج 1ـ ص 172 (كتاب الصلوه ـ ابواب اعداد الفرائض و نوافلهاــ باب 7) محدث نوري ـ المكتبه الاسلاميه ـ طهران 1382 ه ق ـ چاپ خطي .
[3] . فروع كافي ـ ج 5ـ ص 323، مرحوم كليني، دارالكتب الاسلاميه، تهران 1350ه ش
[4] . نهج الفصاحة ـ حديث 1588ـ‌ ابوالقاسم پاينده ـ انتشارات جاويدان- چاپ دوم 1336- تهران.
[5] . الفروع من الكافي- ج 3-ص 267- الكليني الرازي- (دارالكتب الاسلاميه- چاپ دوم 1362)
[6] . وسائل الشيعه ـ ج 3 ـ ص 7 ـ شيخ حر عاملي ـ تحقيق: شيخ عبدالرحيم رباني شيرازي- (چاپ ششم- 1402ه ق- مكتبه الاسلاميه طهران)
[7] . نهج البلاغه- حكمت 244- ص 1197- (با ترجمه و شرح فيض الاسلام- انتشارات فيض الاسلام بهمن 1366)
[8] . نهج الفصاحه ـ حديث 1098.
[9] . پرتوي از اسرار نماز، ص 79 ـ 84، محسن قرائتي، سازمان تبليغات اسلام، دوّم / 1370.

اندیشه قم