مناظره با ابوحنيفه

روزي ابو حنيفه - يكي از پيشوايان و رهبران اهل سنّت - به همراه عدّه اي از دوستانش به مجلس

امام جعفر صادق عليه السلام وارد شد و اظهار داشت : يابن رسول اللّه ! فرزندت ، موسي كاظم

عليه السلام را ديدم كه مشغول نماز بود و مردم از جلوي او رفت و آمد مي كردند؛ و او آن ها را نهي

نمي كرد، با اين كه رفت و آمدها مانع معنويّت مي باشد؟! امام صادق عليه السلام فرزند خود موسي

كاظم عليه السلام را احضار نمود و فرمود: ابو حنيفه چنين مي گويد كه در حال نماز بودي و مردم از

جلوي تو رفت و آمد مي كرده اند و مانع آن ها نمي شدي ؟ پاسخ داد: بلي ، صحيح است ، چون آن

كسي كه در مقابلش ايستاده بودم و نماز مي خواندم ، او را از هر كسي نزديك تر به خود مي دانستم ،

بنابر اين افراد را مانع و مزاحم عبادت و ستايش خود در مقابل پروردگار متعال نمي دانستم . سپس امام

جعفر صادق عليه السلام فرزند خود را در آغوش گرفت و فرمود: پدر و مادرم فداي تو باد، كه نگه دارنده

علوم و اسرار الهي و امامت هستي . بعد از آن خطاب به ابو حنيفه كرد و فرمود: حكم قتل ، شديدتر و

مهمّتر است ، يا حكم زنا؟ ابو حنيفه گفت : قتل شديدتر است .

امام عليه السلام فرمود: اگر چنين است ، پس چرا خداوند شهادت بر اثبات قتل را دو نفر لازم دانسته ؛

ولي شهادت بر اثبات زنا را چهار نفر قرار داده است ؟! سپس حضرت به دنباله اين پرسش فرمود: بنابر

اين بايد توجّه داشت كه نمي توان احكام دين را با قياس استنباط كرد. و سپس افزود: اي ابوحنيفه ! ترك

نماز مهمّتر است ، يا ترك روزه ؟ ابو حنيفه گفت : ترك نماز مهمّتر است . حضرت فرمود: اگر چنين است ،

پس چرا زنان نمازهاي دوران حيض و نفاس را نبايد قضا كنند؛ ولي روزه ها را بايد قضا نمايند، پس احكام

دين قابل قياس نيست . بعد از آن ، فرمود: آيا نسبت به حقوق و معاملات ، زن ضعيف تر است ، يا مرد؟

ابوحنيفه در پاسخ گفت : زنان ضعيف و ناتوان هستند.

حضرت فرمود: اگر چنين است ، پس چرا خداوند متعال سهم مردان را دو برابر سهم زنان قرار داده است ،

با اين كه قياس برخلاف آن مي باشد؟! سپس حضرت افزود: اگر به احكام دين آشنا هستي ، آيا غائط و

مدفوع انسان كثيف تر است ، يا مني ؟ ابو حنيفه گفت : غائط كثيف تر از مني مي باشد.

حضرت فرمود: اگر چنين است ، پس چرا غائط با قدري آب يا سنگ و كلوخ پاك مي گردد؛ ولي مني بدون

آب و غسل ، تطهير نمي شود، آيا اين حكم با قياس سازش دارد؟! پس از آن ابوحنيفه تقاضا كرد: ياابن

رسول اللّه ! فدايت گردم ، حديثي براي ما بيان فرما، كه مورد استفاده قرار دهيم ؟ امام صادق عليه السلام

فرمود: پدرم از پدرانش ، و ايشان از حضرت اميرالمؤ منين علي عليه السلام روايت كرده اند، كه رسول خدا

صلي الله عليه و آله فرمود: خداوند متعال ميثاق و طينت اهل بيت رسول اللّه صلوات اللّه عليهم را از اءعلي

علّيين آفريده است . و طينت و سرشت شيعيان و دوستان ما را از خمير مايه و طينت ما خلق نمود و چنانچه

تمام خلايق جمع شوند، كه تغييري در آن به وجود آورند هرگز نخواهند توانست . بعد از آن كه امام صادق عليه

السلام چنين سخني را بيان فرمود ابو حنيفه گريان شد؛ و با دوستانش كه همراه وي بودند برخاستند و از

مجلس خارج گشتند.

چهل داستان و چهل حديث از امام جعفر صادق(ع)/ عبدالله صالحي

اندیشه قم