شرایط نامزد زیاست جمهوری

پس از بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال 1368 ه.ش و حذف مقام نخست وزیری، رئیس جمهور دارای اختیارات اجرایی گسترده ای گردید. به عبارت دیگر، رئیس جمهور در جایگاه بالاترین مقام اجرایی کشور و دومین مقام رسمی پس از رهبری، قرار گرفت و مسئولیت هیأت دولت به وی واگذار شد.

از آنجا که ریاست جمهوری در نظام جمهوری اسلامی ایران، دارای جایگاه حساس و مهمی بوده، از اختیارات اجرایی گسترده ای برخوردار است. قانون اساسی برای نامزدی آن شرایط ویژه ای در نظر گرفته که در اصل 115 قانون اساسی به آنها اشاره شده است. بر اساس این اصل، رئیس جمهور باید:

1- از رجال مذهبی و سیاسی باشد: طبق این شرط، کسی می تواند نامزد این مقام شود که اولاً از رجال باشد؛ یعنی مرد بودن نخستین شرط داوطلبان ریاست جمهوری در ایران است. ثانیاً باید از رجال سیاسی برجسته و صاحب نظر و دارای سوابق و خدمات سیاسی یا اجرایی مهم بوده، لیاقت و شایستگی خود را برای چنین مقام برجسته ای نشان داده باشد. ثالثاً نامزد ریاست جمهوری باید از نظر مذهبی نیز شناخته شده و صاحب تشخیص و ایمان و اراده در اصول اعتقادی اسلام باشد.

2- ایرانی الاصل باشد: نامزدهای ریاست جمهوری باید از نظر نژاد و ریشه و اعقاب، ایرانی باشند. مثلاً بیگانه ای که پدرش از سرزمین دیگری به ایران آمده و در ایران ساکن شده است، نمی تواند نامزد ریاست جمهوری اسلامی شود.

3- تابع ایران باشد: بر اساس این شرط کسانی می توانند نامزد ریاست جمهوری شوند که افزون بر ایرانی الاصل بودن، رابطه ی تابعیت خود را با ایران حفظ کرده باشند.

4- مدیر و مدبّر باشد: با توجه به مسئولیت گسترده رئیس جمهور در امور اجرایی کشور، کسی می تواند داوطلب انجام این مسئولیت شود که از توان مدیریتی بالایی برخوردار باشد. افزون بر این، او باید از حُسن تدبیر و آینده نگری نیز بَرد تا بتواند اوضاع و احوال آینده را در تصمیم هایش مد نظر قرار دهد.

5- امانتدار و دارای حُسن سابقه باشد: چون وظایف و اختیارات رئیس جمهوری همانند امانتی است که مدت چهار سال به او واگذار می شود، شخص نامزد این مقام باید از نظر حُسن سابقه و امانتداری، مشهور باشد و بتواند به گونه ای شایسته و بایسته از آن نگهداری و نگهبانی کند. از این رو، نباید هیچ موضوع مشکوکی از این دو جهت در پیشینه او موجود باشد.

6- مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران باشد: اصول و مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران مانند اسلامی بودن نظام، مغایرت نداشتن قوانین و مقررات مصوب با موازین اسلامی، جمهوری بودن نظام، ولایت امر و امامت امّت، اداره ی امور کشور با اتکا بر آرای عمومی و دین اسلام به عنوان دین و مذهب رسمی کشور- که در بند آخر اصل 177 به آنها اشاره شده است- موضوعات تغییر ناپذیرند. بنابراین با توجّه به تغییر ناپذیر بودنشان کسی می تواند داوطلب ریاست جمهوری در ایران شود که مؤمن و معتقد به آنها باشد.

آشنایی با نظام جمهوری اسلامی(سطح3)/معاونت آموزش نیروی مقاومت بسیج- مدیریت پژوهش و تألیف