الأمام الجواد(علیه السلام):

ثَلاٍُ خِصالٍ تُجتَلَبُ بِهِنَّ المَحَبَّةُ:الأنصافُ فِی المُعاشَرَةِ،والمُواساةُ فِی الشِّدَّةِ، و الانطِواعُ والرُّجُوعُ ألی قَلبٍ سَلِیمٍ.

سه کار است که باعث جلب دوستی و محبت می شود:انصاف داشتن در هنگام معاشرت،کمک مالی کردن در سختی و تنگدستی،و برخورداری از قلبی ساده و مهربان.

_البحار 75/82

الأمام الجواد(علیه السلام):

إِنَّ أَنفُسَنا و أَموالَنا مِن مَواهِبِ اللّه الهَنِیئةِ و عَوارِیِّهِ المِستَودَعَةِ،یُمَتِّعَ بِما مَتَّعَ مِنها فِی سُرُورٍ و غِبطَةٍ،و یَأخُذُ ما أخَذَ مِنها فِی أَجرِ و حِسبَةِ.

جان ها و دارایی های ما از بخشش های گوارای خدا و عاریه و سپرده اوست.هر آنچه را که به ما ببخشد،مایه خوشی و شادی است و هر آنچه را که بگیرد اجرو ثوابش باقی است.

تحف العقول 456

امام خردسال

از آنجا که حضرت جواد نخستین امامی بود که در کودکی به منصب امامت رسید،طبعاً نخستین سؤالی که در هنگام مطالعه زندگی آن حضرت به نظر می رسد، این است که چگونه یک نوجوان می تواند مسؤولیت حساس و سنگین امامت و پیشوایی مسلمانان را بر عهده بگیرد؟آیا ممکن است انسانی در چنین سنی به آن حد از کمال برسد که بتواند جانشین پیامبر خدا باشد؟و آیا در امتهای پیشین چنین چیزی سابقه داشته است؟

در پاسخ این سؤالها باید توجه داشت: درست است که دوران شکوفایی عقل و جسم انسان معمولاً حد و مرز خاصی دارد که با رسیدن آن زمان، جسم و روان به حد کمال می رسند، ولی چه مانعی دارد که  خداوند قادر حکیم،برای مصالحی،این دوران را برای بعضی از بندگان خاص خود کوتاه ساخته،در سالهای کمتری خلاصه کند.در جامعه بشریت از آغاز تاکنون افرادی بوده اند که از این قاعده عادی مستثنا بوده اند و در پرتو لطف و عنایت خاصی که از طرف خالق جهان به آنان شده است در سنین کودکی به مقام پیشوایی و رهبری امتی نائل شده اند.برای اینکه مطلب بهتر روشن شود ذیلاً مواردی از این استثناها را یاآوری می کنیم:

1- قرآن مجید درباره حضرت یحیی و رسالت او و اینکه در دوران کودکی به نبوت برگزیده شده است،می فرماید:«ما فرمان نبوت را در کودکی به او دادیم»(وَ آتَیناهُ الحُکمَ صَبِیّاً) . بعضی از مفسران کلمه «حکم» را در آیه بالا به معنای هوش و درایت گرفته اند و بعضی گفته اند: مقصود از این کلمه، «نبوت» است.مؤید این نظریه روایاتی است که در کتاب «اصول کافی» نقل شده است، از آن جمله، روایتی از امام پنجم وارد شده است که حضرت طی آن با تعبیر«حکم» در آیه مزبور، به «نبوت» حضرت یحیی در خردسالی استشهاد می کند و می فرماید:پس از درگذشت زکریا،فرزند او یحیی کتاب و حکمت را از او به ارث برد و این همان است که خداوند در قرآن می فرماید:(یا یَحیی خُذِ الکِتابَ بِقُوَّةٍ وَ آتَیناهُ الحُکمَ صَبِیّاً):«ای یحیی کتاب (آسمانی) را با نیرومندی بگیر،و ما فرمان نبوت را در کودکی به او دادیم».

2- با اینکه برای آغاز تکلم و سخن گفتن کودک معمولاً زمانی حدود دوازده ماه لازم است،ولی می دانیم که حضرت عیسی علیه السلام در همان روزهای نخستین تولد زبان به سخن گشود و از مادر خود(که به قدرت الهی بدون ازدواج باردار شده و نوزادی به دنیا آورده بود و به این جهت مورد تهمت و اهانت قرار گرفته بود)بشدت دفاع کرد و یاوه های معاندین را با منطق و دلیل رد کرد،در صورتی که این گونه سخن گفتن و با این محتوا، در شأن انسانهای بزرگسال است. قرآن مجید گفتار او را چنین نقل می کند:

{عیسی} گفت:«بی شک من بنده خدایم،به من کتاب{آسمانی=انجیل} عطا فرموده و مرا در هر جا که باشم وجودی پربرکت قرار داده است، و مرا تا آن زمان که زنده ام به نماز و زکات توصیه فرموده و {نیز مرا}به نیکی در حق مادرم سفارش کرده و جبار و شقی قرار نداده است».با توجه به آنچه گفته شد به این نتیجه می رسیم که قبل از امامان نیز ، مردان الهی دیگری از این موهبت و نعمت الهی برخوردار بوده اند و این امر اختصاص به امامان ما نداشته است.

از بررسی تاریخ زندگانی امامان استفاده می شود که این مسئله در زمان خود آنان مخصوصاً عصر امام جوادعلیه السلام نیز مطرح بوده و آنان هم با همین استدلال پاسخ داده اند.به عنوان نمونه توجه شما را به دو روایت در این زمینه جلب می کنیم:

1- یکی از یاران امام رضا علیه السلام می گوید:در خراسان در محضر امام رضا بودیم.یکی از حاضران به امام عرض کرد:سرور من، اگر(خدای نخواسته)پیش آمدی رخ دهد،به چه کسی مراجعه کنیم؟ امام فرمود:به فرزندم ابوجعفر.در این هنگام آن شخص سن حضرت جواد علیه السلام را کم شمرد،امام رضاعلیه السلام فرمود:خداوند عیسی بن مریم را در سنی کمتر از سن ابوجعفر، رسول و پیامبر و صاحب شریعت تازه قرار داد.

2- امام رضا علیه السلام به یکی از یاران خود به نام «معمربن خلاد» فرمود:«من ابوجعفر را در جای خود نشاندم و جانشین خود قرار دادم،ما خاندانی هستیم که کوچکتران ما{معارف الهی را} موبمو از بزرگانمان ارث می برند».

وقتی پس از تشییع جنازه(شهید مطهری) خدمت امام(ره) رفتیم، ایشان بسیار متأثر بودند و من دائماً نگران بودم که نکند بزنم زیر گریه و بی تابی کنم. خدا لطف کرد و تاب آوردم. امام می گفتند:«شما باید به من تسلیت بگویید. من فرزند عزیزی را از دست دادم. عمود خیمه ام را از دست دادم.»

عنایت ویژه امام خمینی(ره) در ازدواج دختر کوچک شهید مطهری(ره)

هنگامی که همراه دامادم نزد امام رفتیم، ایشان خطاب به او فرمودند:«تصور نکن که پدر او شهید شده است. او حکم دختر مرا دارد و من حکم سرپرست او را. مبادا در احترام و تکریم به او کوتاهی کنی؟! فراموش نکن که او دختر کیست.»

نکته جالب این که وقتی ما نزد خانم امام رفتیم، ایشان یک سکه تمام بهار آزادی را که زنجیری به آن وصل بود، به گردن دخترم انداختند و گفتند:«امام از وقتی دانستند که شما خواهید آمد، با این همه مشغله ای که دارند، کسی را به بازار فرستادند که این هدیه را بخرد و از دیروز تا به حال آن را در جیب پیراهن شان نگه داشته و بارها به من توصیه کرده اند که فراموش نکنم.»

دقت و عنایت و محبت امام(ره) نسبت به من و فرزندانم، بزرگ ترین مایه تسلی ما بود. در واقع امام با پیام های محکم و محبت آمیز خود نگذاشتند آقای مطهری از خاطره ها محو شوند و آثار ایشان در سطح گسترده معرفی و مطالعه شدند و خوشبختانه زحمات چندین و چند ساله ایشان به بار نشست. امام(ره) به قدری به آقای مطهری عنایت داشتند که حاج احمد آقا می گفتند: سرودی را که در رثای او خوانده شده بود، بارها می شنیدند و می گریستند. و حاج احمد آقا سخت نگران سلامتی ایشان شده و نوار را از دسترس ایشان دور کرده بودند. رابطه آقای مطهری با امامرابطه شگفت انگیزی بود، رابطه ای که نمی شود آن را با کلام تصویر بیان کرد. امام هنگامی که آقای مطهری را فرزند خود خطاب کردند، حقاً چنین احساسی نسبت به ایشان داشتند و شهادت آقای مطهری بسیار امام را آزرد و متألّم کرد.

حکیم و فیلسوف عالیقدر جهان اسلام، علامه طباطبایی(ره)، در پیامی به مناسبت شهادت شاگرد عزیزشان، آیت الله مطهری، از شخصیت علمی و آثار ارزشمند ایشان تجلیل کردند. متن پیام مفسر کبیر قرآن کریم، بدین شرح است:

باسمه تعالی

به یاد یک شخصیت علمی و فلسفی که با درگذشت خود دنیایی را غرق اسف و جهان فضل و دانش را با از میان رفتن خود عزادار نمود.

مرحوم مغفور مطهری که دانشمندی بود متفکر و محقق، دارای هوشی سرشار و فکری روشن و ذهنی واقع بین، تألیفاتی که از خود به یادگار گذاشته و تحقیقاتی که در اطراف مقاصد علمی و برهانی نگاشته و در لابلای کتاب هایش به چشم می خورد، اعجاب آور است.

مرحوم مطهری با تاریخ زندگی پرارزش و سعادتمند خود که پر از تلاش علمی و تفکر فلسفی بود، به شیفتگان علم و فلسفه پیغامی رسا و پرارزش می فرستد که از کوشش و تلاش کمالی هرگز آرام ننشسته و مجاهده علمی و کمالی را هرگز فراموش نکنند و حیات خود را که بهترین متاع انسانی است، در بازار حقایق به حیات معنوی- که حیات عالی انسانی است و تا دنیا دنیاست بقای ابدی دارد- تبدیل کنند و در این چند روز زندگی، شیفته و فریفته شخصیت های ساختگی و خیالی نباشند.

آری، یک راه باریکی که یک مرد دانشمند به حقایق باز کند، برای وی حیات ابدی می بخشد و از دنیا و مافیها ارزنده تر است. محمد حسین طباطبایی

استاد شهید مرتضی مطهری(ره):

آن چیز که بیش از هر چیز حق را محترم، عدالت را مقدس، دل ها را به یکدیگر مهربان و اعتقاد متقابل را میان افراد برقرار می سازد، تقوا و عفاف را تا عمق وجدان آدمی نفوذ می دهد، به ارزش های اخلاقی اعتبار می بخشد و همه افراد را مانند اعضای یک پیکر به هم پیوند می دهد و متحد می کند، ایمان مذهبی است.

استاد شهید مرتضی مطهری(ره):

ثبات انقلاب وابسته به استقلال فرهنگی است. ما اگر مکتب مستقل خودمان را ارائه نکنیم، حتی با این که رژیم را ساقط کرده ایم و حتی با این فرض که استقلال سیاسی و استقلال اقتصادی را به دست آورده ایم، اگر به استقلال فرهنگی دست نیابیم، شکست خواهیم خورد و نخواهیم توانست انقلاب را به ثمر برسانیم.

متفکر شهید مرتضی مطهری(ره) در کلام امام خمینی(ره):

شهید مطهری(ره) عمر شریف و ارزنده خود را در راه اهداف مقدس اسلام صرف کرد و با کج روی ها و انحرافات، مبارزه ای سرسختانه کرد.

مطهری فرزندی عزیز برای من و پشتوانه ای محکم برای حوزه های دینی و علمی و خدمتگزاری سودمند برای ملت و کشور بود. امید آن بود که از این درخت پرثمر(شهید مطهری) میوه های علم و ایمان، بیش از آن که به جا مانده، چیده شود و دانشمندان پربها تسلیم جامعه گردد.

شهید مطهری در عمر کوتاه خود، اثرات جاویدی به یادگار گذاشت که پرتوی از وجدان بیدار و روح سرشار از عشق به مکتب بود.

مواعظ و نصایح او که از قلبی سرشار از ایمان و عقیده نشأت می گرفت برای عارف و عامی، سودمند و فرح زاست.

آثاری که از او هست، بی استثنا همه خوب است و من کس دیگری را سراغ ندارم که بتوانم بگویم بی استثنا آثارش خوب است؛ ایشان بی استثنا آثارش خوب است.

استاد شهید مرتضی مطهری(ره):

من به جوانان و طرفداران اسلام هشدار می دهم، که خیال نکنند راه حفظ معتقدات اسلامی، جلوگیری از ابراز عقیده ی دیگران است. از اسلام فقط با یک نیرو می شود پاسداری کرد و آن علم است و آزادی دادن به افکار مخالف و مواجهه صریح و روشن با آن ها.

استاد شهید مرتضی مطهری(ره):

حوزه های علمیه ما که امروز این چنین شور و هیجان و فعالیت اجتماعی یافته اند، باید به مسئولیت عظیم علمی و فکری خود آگاه گردند.

باید کارهای علمی و فکری خود را ده برابر کنند. باید بدانند که اشتغال منحصر به فقه و اصول رسمی جوابگوی مشکلات نسل معاصر نیست.