حضرت زینب سلام الله علیها در پنجم ماه جمادی الولی سال پنجم و یا ششم هجری به دنیا آمد. یعنی دو یا سه سال پس از ولادت برادر بزرگوارش امام حسین علیه السلام در شهر مدینه دیده به جهان گشود، او سومین ثمره ی پیوند فرخنده ی علی علیه السلام و حضرت فاطمه سلام الله علیها بود، کنیه ی آن حضرت، ام کلثوم و ام الحسن بوده است.
القاب حضرت زینب سلام الله علیها
- عقیله. عقیله ی بنی هاشم. عقیله الطالبین. عقیله النساء. عقیله ی قریش
- زینب کبری. صدیقه صغری. عالمه غیر معلمه. عارفه. عامله. شریکه الحسین. شجاعه. محبوبه مصطفی. زاهده. باکیه.
زینب کبری در سال هفدهم هجری با پسر عموی خود، عبدالله بن جعفر بن ابی طالب ازدواج کرد و این ازدواج بر اساس اشاره ای که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم داشت، صورت گرفت زیرا که حضرت فرمود:«بناتنا لبنینا و بنونا لبناتنا» و ثمره این ازدواج چهار یا پنج فرزند به نام های محمد، جعفر، عون، علی و ام کلثوم بود که دو تن از فرزندان آن حضرت به نام های«عون» و «محمد» در رکاب دایی گرامی شان امام حسین علیه السلام شهید شدند.
حضرت زینب سلام الله علیها در طول سال های زندگی خود با حوادث و مصیبت های بسیار تلخی رو به رو شد تا آنجا که به«ام المصائب» شهرت یافت.
زینت پدر
معمولاً پدر و مادر نام فرزند را انتخاب می کنند، ولی در جریان ولادت حضرت زینب سلام الله علیها والدین او این کار را به پیامبر اسلام جد بزرگوار آن بانو واگذار نمودند. پیامبر که در سفر بود، بعد از بازگشت از سفر، به محض شنیدن خبر تولد، سراسیمه به خانه علی علیه السلام رفت، نوزاد را در بغل گرفت و بوسید، آن گاه نام زینب زین+اب را که به معنای «زینت پدر» است برای این دختر انتخاب نمود.
ولایتمداری
زینب سلام الله علیها که حضور هفت معصوم را درک کرده، در تمامی ابعاد ولایتمداری، معرفت امام، تسلیم بی چون و چرا بودن، معرفی و شناساندن ولایت، فداکاری در راه آن و… سرآمد است. او با چشمان خود مشاهده کرده بود که چگونه مادرش خود را سپر بلای امام خویش قرار داد و خطاب به ولی خود گفت:«روحی لروحک الفداء و نفسی لنفسک الوقاء؛ {ای ابوالحسن} روحم فدای روح تو و جانم سپر بلای جان تو باد.» و سرانجام جان خویش را در راه حمایت از علی علیه السلام فدا نمود و شهیده راه ولایت گردید. زینب سلام الله علیها به خوبی درس ولایت مداری را از مادر فرا گرفت و آن را به زیبایی در کربلا به عرصه ظهور رساند.