رهنمودهایی از آیت الله بهجت ره درباره حضور قلب در نماز
آیت الله بهجت ره:
* نماز، بالاترین وقت ملاقات و استحضار و حضور در محضر خدا است… نماز برای خضوع و خشوع جعل شده است با همه مراتب خضوع و خشوع.
* نماز، عروج مؤمن است و عروج، مستلزم قرب و لقاء است… مؤمن بعد از لقای او، نه تنها به سراغ حبشیّه{زن زشت، کنایه از غیر خدا} نخواهد رفت، که خیال او را هم نخواهد کرد.
* این احساس لذت در نماز، یک سری مقدمات خارج از نماز دارد، و یک سری مقدمات در خود نماز، آن چه پیش از نماز و در خارج از نماز باید مورد ملاحظه باشد و عمل شود این است که: انسان گناه نکند و قلب را سیاه و دل را تیره نکند. و معصیت، روح را مکدّر می کند و نورانیّت دل را می برد. و در هنگام خود نماز نیز انسان باید زنجیر و سیمی دور خود بکشد تا غیر خدا داخل نشود یعنی فکرش را از غیر خدا منصرف کند.
* یکی از عوامل حضور قلب این است که: در تمام بیست و چهار ساعت باید حواسّ(باصره، سامعه و…) خود را کنترل کنیم؛ زیرا برای تحصیل حضور قلب، باید مقدماتی را فراهم کرد! باید در طول روز، گوش، چشم و هم چنین سایر اعضا و جوارح خود را کنترل کنیم!
* اگر بدانیم اصلاح امور انسان به اصلاح عبادت، و در رأس آنها نماز است، که به واسطه خضوع و خشوع و آن هم به اعراض از لغو محقق می شود، کار تمام است.
* همین نماز را که ما با تهدید به چوب و تازیانه و عقوبت جهنمی شدن در صورت ترک آن، انجام می دهیم، آقایان{اولیاء} می فرمایند: از همه چیز، لذیذتر است.
* همین امور ساده و آشکار مثل نماز، بعضی را بر سماوات می رساند، و برای عده ای هیچ خبری نیست؛ برای بعضی اعلی علّیّین است، و برای بعضی هیچ معلوم نیست که آیا این معجون، شور است و یا شیرین!
* در کلمات امیرالمؤمنین علیه السلام آمده است:«وَاعلَم اَنَّ کُلَّ شَیءٍ مِن عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلاتِکَ؛ بدان که تمام اعمالت، تابع نمازت می باشد.»
از حدیث«تَنَعَمُّوا بِعِبادَتی فِی الدُّنیا فَاِنَّکُم تَتَنَعَّمُونَ بِها فِی الاخِرَه؛ در دنیا به عبادت من متنعّم شوید، زیرا در آخرت، به همان متنعّم خواهید شد.» برمی آید که عبادات، قابلیت تنعّم را دارد؛ ولی ما عبادات را به گونه ای به جا می آوریم که گویا شلاق بالای سر ما است… گویا داروی تلخی را از روی ناچاری می خوریم.
* وقتی بنده از پیشگاه مقدس حضرت حقّ باز می گردد، اولین چیزی را که سوغات می آورد، سلام از ناحیه او است. در دعای مسجد کوفه آمده است:«اللّهُمَّ اَنتَ السَّلامُ، وَ مِنکَ السَّلامُ، وَ اِلَیکَ یَرجِعُ، وَ یَعُودُ السَّلامُ، حَیِّنا رَبَّنا مِنکَ السَّلامُ؛ خداوندا! تو خود سلامی و سلام از ناحیه تو است و به سوی تو بازمی گردد. پروردگارا، ما را به سلام از ناحیه خود تحیّت گوی»!
* چه قدر تناسب دارد تکبیر برای ورود به نماز، و تسلیم برای خروج از آن!… در تکبیر، اکبر مناسب است… یعنی تمام امور دنیا و همه بزرگها را کنار بگذارید؛ چون خداوند متعال اکبر است… نمازگزار با تکبیر، در حرم الهی وارد می شود؛ ولی ما چه می دانیم که اینها یعنی چه! در روایت است که«لَو عَلِمَ المُصَلِی ما یَغشاهُ مِن جَلال اللهَ لَمَا انفَتَلَ عَن صَلاتِهِ؛ اگر نمازگزار می دانست که از جلال الهی چه چیزهایی او را فراگرفته است، هرگز از نماز روی برنمی گرداند.»
* ذکر خدا در حال نماز، بهترین ذکر است؛ چون نماز به منزله کعبه است و نمازگزار در کعبه و حرم اَمن الهی داخل شده و بنا گذاشته است که از باب تکبیر، داخل و از باب تسلیم، خارج شود.