اذان صبح: 
طلوع آفتاب: 
اذان ظهر: 
غروب آفتاب: 
اذان مغرب: 
نیمه شب شرعی: تا چه حدّ بايد به خوابها اعتماد داشت؟
مقدمه: خواب به عنوان يك پديدة مهمّ آفرينش و جلوه‌اي از نظام حكيمانة آفرينندة آن، همواره مورد توجّه بشر بوده و خداوند متعال نيز در قرآن كريم از آن به عنوان يكي از نعمت‌هاي بزرگ خود بر انسان ياد مي‌كند، و مي فرمايد: «و جعلنا نومكم سُباتا» و خواب شما را ماية آرامش شما قرار داديم.[1]
از اتّفاقاتي كه گاهي در خواب معمولاً براي افراد مي‌افتد، خواب ديدنها و رؤياهاست كه اين خواب ديدنها گاهي باعث پريشاني و گاهي باعث نشاط است.
انواع خواب:
در يك تقسيم‌بندي كلّي خواب را بر هشت قسم مي‌توان تقسيم نمود كه عدم اعتبار و يا اعتبار آن نيز با توضيح آن مشخّص مي‌گردد:
1. خواب‌هاي پريشان و درهم: اين نوع خوابها غير منطقي است، و عقل آنها را نمي‌پذيرد، افسانه‌اي است كه امكان وقوع ندارد، مثل اين‌كه فرد در خوابش ببيند كه درختي در آسمان روئيده است.[2]
2. خوابها و خواهش‌هاي نفساني (ارضايي): اين نوع خوابها نشأت گرفته از غرائز و تمايلاتي است كه در انسان وجود دارد مانند: غريزة جنسي، غريزة حبّ نفس و ميل به بقاء، غريزة حبّ مال، غريزة تعالي خواهي و ساير غرائز ديگر. كه اين غرائز معمولاً در حالت بيداري مجال بروز پيدا نكرده است، و ارضاء نمي‌شود و در عالم رؤيا چهره‌نمايي مي‌كند و و با ارضاء خيالي موجبات آرامش انسان را فراهم مي کند و تنشهاي ناشي از اميال سرکوب شده را کاهش مي دهد و اين خود از الطاف خداوند است، كه فرصت و ارضاء و تخلية غرائز را در حالت رؤيا براي انسان ايجاد كرده است.
3. خواب‌هاي حسّي: رؤياهاي حسّي در اثر تأثير حسي حوادث اطراف بر حواس و جسم شخص خوابيده پديد مي‌آيد. (مانند موقعي كه لحاف يا پتو بر روي دهان قرار گيرد و تنفس با مشكل مواجه گردد و در امواج مغز اشكال ايجاد نموده و باعث خوابهايي مي‌شود كه هيچ تعبيري ندارد) و مانند شخص خوابيده‌اي كه خورشيد به صورت وي مي‌تابد و در اثر احساس گرما ممكن است در خواب آتشي را در نزديكي خود ببيند كه زبانه مي‌كشد.[3]
4. روياي صادقه رمزي: اين خوابها مسائل و وقايع را به صورت كد و رمز بيان مي‌كند، و لذا احتياج به معبّر و تعبير كنندة خواب دارد، تا آن رموز را كشف كند. مرحوم علامه طباطبايي ـ رحمة الله عليه ـ مي‌فرمايند: كساني كه داراي روح متوسّط هستند در عالم رؤيا حقايق را ناصاف و همراه برفك دريافت مي‌كنند كه بايد مفسّر و عالمي آنها را تفسير و تحليل كند.[4]
5. رؤياي صادقه غير رمزي: در آن خواب حقايق به همان صورت كه در خواب ديده شده محقّق مي‌گردد و احتياج به تعبير و تفسير ندارد. مثل خواب حضرت ابراهيم ـ عليه السّلام ـ در ذبح فرزند يا خواب حضرت پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ در رابطه با امام حسين ـ عليه السّلام ـ در واقعة عاشورا كه همان گونه محقّق شد.[5]
6. خواب مزاجي: رؤياهاي مزاجي رؤيايي است كه ناشي از وضعيّت جسماني و مزاجي شخص است. مانند بيماري، خستگي زياد، پر بودن معده، نوع غذا كه اين عوامل تأثير بسزايي در پيدايش رؤياهاي آشفته و نامربوط دارد.
7. خواب‌هاي ذهني: رؤيايي كه بر اثر اهتمام فكر انسان نسبت به موضوعي خاص و كاركرد ذهن روي يك واقعه و حادثه پديد مي‌آيد.[6]
بعضي معتقدند كه همة خوابها قابل تعبيرند و بعضي ديگر مي‌گويند بعضي از خوابها با شرايطي قابل تعبيراند مثلاً: خوابهايي كه اغلب پس از استراحت بدن در ساعات آخر شب ديده مي‌شود حاوي پيام جدّي براي شخص خواب‌نما است و برعكس خواب‌هاي سرشب يا خواب‌هاي روز يا خواب‌هاي موسمي فاقد اعتبار كافي براي تعبير و تحليل است.
برابر بعضي روايات پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ و امام جعفر صادق ـ عليه السّلام ـ راست‌ترين خوابها را خواب روز و مخصوصاً خواب قيلوله (حدود يك ساعت قبل از اذان ظهر) و سحر ذكر كرده‌اند يعني «غالباً» اين نوع خوابها تعبير دارند، البته اين را نيز بايد توجّه كنيم كه امام صادق ـ عليه السّلام ـ در روايتي فرموده‌اند كه: خوابهايي كه در روز ديده مي‌شوند تأويل و تعبير آن در فاصلة چند روز ظاهر مي‌شود و خوابي كه در شب ديده مي‌شود تعبير آن شش ماه و بيشتر طول مي‌كشد مانند خواب حضرت يوسف ـ عليه السّلام ـ در رابطه با پيامبريش كه بعد از سالياني محقّق شد و خواب حضرت پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ دربارة كشته شدن امام حسين كه بعد از چهل سال محقّق شد.[7]
بنابراين با توجّه به انواع خواب و كيفيّت آن مي‌توان نتيجه گرفت كه خوابهايي تعبير و تفسير دارند كه از رؤياهاي صادقه باشد، و يا خوابهايي که به صورت نمادين خلقيات، انگيزه ها و اعمال آدمي را به تصوير مي کشند و به خاطر مشكلات و نيازهاي روحي و جسمي نباشد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. منتظري . علي . خواب و رؤيا . نشر هستي نما .
2. لقماني . احمد . خواب ، رؤيا ، تعبير ( مجموعه پرسش‌ها و پاسخ‌ها ) . قم . نشر عطر سعادت .
3. رضوان طلب . محمدرضا . رؤيا از نظر دين و روان شناسي . انتشارات شفق .
پي نوشت ها:
[1] . ر.ك: منتظري . علي . خواب و رؤيا . ص 17 . نشر هستي نما . چاپ اول . 1383 .
[2] . ر.ك: عبدالرحيم . محمّد . تعبير خواب از ديدگاه امام صادق ـ عليه السّلام ـ . ص 15 الي 20 . انتشارات تبلور . 1377 . و قرائتي . محسن . تفسير نور . ج6 . ص 22 . مركز فرهنگي درسهايي از قرآن . 1378 .
[3] . خواب و رؤيا . ص 168 ـ 169 .
[4] . طباطبايي . محمّد حسين . تفسير الميزان . ج 11 . ص 299 . قم . انتشارات جامعة مدرسين حوزه علميه . بي‌تا .
[5] . عبدالرحيم . محمد . تعبير خواب . از ديدگاه امام صادق ـ عليه السّلام ـ . ص22 . انتشارات تيلور . 1377 .
[6] . خواب و رؤيا . ص 161 ـ 167 .
[7] . تفليسي . جيش بن ابراهيم . تعبير خواب . ص 18 . قم . انتشارات نشاط . چاپ سوم . 1378 .
اندیشه قم
