لزوم شناخت امام

حدیث معروف«مَن ماتَ وَ لَم یَعرِف اِمامَ زَمانِهِ ماتَ مَیتَهً جاهِلیَّهً؛ هر کس بمیرد و امام زمان خویش را نشناسد، به مرگ جاهلی از دنیا رفته است.»، از زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در منابع سنّی و شیعه نقل شده و مرحوم علامه امینی از دهها منبع سنّی آن را نقل نموده است.

این روایت در منابع شیعه از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و نیز بیشتر امامان نقل شده است که نشان از اهمیت امام شناسی دارد. در این میان، حضرت موسی بن جعفر علیه السلام در دفاع از امامت حق بر مسئله امام شناسی و لزوم آن تأکید نموده است. عمر بن یزید نقل نموده که از ابی الحسن اوّل(امام هفتم) شنیدم، آن حضرت فرمود:«مَن ماتَ بِغَیرِ اِمامٍ ماتَ مِیتَهً جاهِلیَّهً اِمام حَیٍّ یَعرِفُهُ؛ هر کس بمیرد و امام زنده ای را نشناسد، با مرگ جاهلی مرده است.» راوی عرض کرد: قید«امام زنده» را از پدرت(حضرت صادق علیه السلام) نشنیدم. حضرت فرمود:«به خدا قسم فرموده و این رسول خدا است که فرمود:«مَن ماتَ وَ لَیسَ لَهُ اِمامٌ یَسمَعُ لَهُ وَ یُطِیعُ، ماتَ مَیتَهً جاهِلِیَّهً؛ کسی که بمیرد و برای او امامی – که از او حرف شنوی کند و پیروی اش نماید- نباشد، با مرگ جاهلی مرده است.»

همچنین، سخنان حضرت موسی بن جعفر علیه السلام می تواند ردّی بر عقاید زیدیّه، اسماعیلیّه، فتحیّه و واقفیّه باشد؛ چه اینکه در زمان آن حضرت، برخی گروه های فوق همچون واقفیه امامت آن حضرت را قبول نداشتند.

عبدالله بن قدامه ترمذی از امام هفتم علیه السلام نقل نموده که آن حضرت فرمود:«مَن شَکَّ فِی أَربَعَهٍ فَقَد کَفَرَ بِجَمِیعِ ما نَزَلَ اللهُ تَبارَکَ وَ تَعالی؛ أَحَدُها: مَعرِفَهُ الاِمامِ فِی کُلِّ زَمانٍ وَ أَوانٍ بِشَخصِهِ وَ نَعتِهِ؛ کسی که در چهار چیز شک کند، به تمام آن چیزی که خدای تبارک و تعالی نازل نموده، کفر ورزیده است؛ یکی از آنها شناخت امام هر زمان و هر دوره با مشخصات و اوصافش می باشد.»

در این حدیث، در مورد معرفت امام به دو نکته اشاره شده است:

1. شناخت شخص امام با چهره ظاهری او؛

2. شناخت اوصاف، مقامات و عظمت امام که در باب معرفت امام، بیشتر این نکته مورد نظر است.