شكر نعمت، كفر نعمت: « لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِی لَشَدِیدٌ » (ابراهیم / 7) اگر شكرگزاری كنید، (نعمت خود را)بر شما خواهم افزود، و اگر ناسپاسی كنید، مجازاتم شدید است.

شخص در مواجهه با نعمات الهی، یا نعمت را در قلب خود بی‌اهمیت می‌شمارد، یا با زبان سخنی می‌گوید که نشانه بی‌اعتنایی نسبت به نعمت و بی‌ارزش بودن آن است و یا گاهی در عمل به آن اهمیت نمی‌دهد و بجای استفاده نیکو و بجا از آن، نعمت‌های الهی را در مسیر سوء و نابجا استفاده می‌کند که این همان مصداق کفران نعمت است.

تقوا: « مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ » (طلاق / 2و3) هر كس تقوای الهی پیشه كند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم می‌كند و او از جایی كه گمان ندارد، روزی می‌دهد.

تقوا یعنی كار خوب انجام دادن. بعضی‌ها تقوی دارند نه به دیگران كمك می‌كنند نه وام می‌دهند

معنای تقوی این نیست كه فقط به یاد خدا باشی باید یك سری كارهای دیگر هم انجام دهی.

تقوا یعنی مفاسد را اصلاح كن.

تقوا یعنی با پشتكار باش،

تقوا یعنی باعث كارهای خیر باش.

تقوا یعنی اصلاح باش و دیگران را اصلاح کن. بین دو نفر را با هم آشتی بده.

صدق و راستگویی: « اتَّقُوا اللَّهَ وَ كُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ » (توبه / 119) از خدا بترسید و با راستگویان باشید.

صدق يا در گفتار است يا در اعمال يا در احوال.

پايين ترين مراتب صدق اين است كه انسان در همه حالات سخن راست بگويد.

مرحله بعد صدق در اعمال است، به اين معنى كه انسان در مقام عمل تمام تلاش خود را به كار گيرد تا ظاهرش مخالف باطن نباشد. البته منظور اين نيست كه ظاهر را مطابق باطن كند و به طور كلى دست از عمل بردارد، بلكه بايد باطنش ‍ را به گونه اى مسخّر كند كه با اعمال ظاهرش مطابق باشد، و اين گونه عمل، عمل ريايى نيست. زيرا ريا كار كسى است كه براى مردم عمل مى كند.

مرحله بعـد كه بالاترين و كمياب ترين مرتبه صدق است صدق در مقامات دين مى باشد مثل صدق در خوف و رجا، تعظيم پروردگار، زهد، محبت، توكل و سائر مكارم اخلاق.

امانت: « إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلی أَهْلِها » (نساء / 58) خداوند به شما فرمان می‌دهد كه امانتها را به صاحبانش بدهید. 

مصداق امانت: عمر و جوانی و اعضا و جوارح امانتهایی هستند که روز قیامت از صاحبانشان درباره آنها سوال می شود.

اخلاص: « فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ » (غافر / 14) (تنها)خدا را بخوانید و دین خود را برای او خالص كنید، هر چند كافران ناخشنود باشند.

اخلاص پاک کردن نیت از شرک و ریا است و چون اخلاص امری قلبی و وجدانی است نمی توان آن را با ظاهر زیبا و حجم کار ارزیابی کرد.

یعنی حقیقت نماز همانا اخلاص نماز گزار است و اخلاص آن است که نماز را تنها برای رضای خدا بجای آورد، و یا هر عمل دیگری که برای رضای خدا انجام شود.

« وَ الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَهُ » (رعد / 25) آنها كه عهد الهی را پس از محكم كردن می‌شكنند، و پیوندهایی را كه خدا دستور به برقراری آن داده قطع می‌كنند، و در روی زمین فساد می‌كنند، لعنت برای آنهاست. وفای به عهد: اگر قول دادی کاری که بر خلاف شرع و عقل نیست انجام دهی، پس به آن عمل کن. مانند اینکه به کسی قول می دهی پولی به او قرض بدهی پس به قولت عمل کن. به پیوندهایی که خدا دستورداده مانند صله رحم عمل کن. در روی زمین فساد نکن

مصادیق فساد: ربا خواری، رشوه، اختلاس، خود آرایی و بد حجابی و…

خوش گفتاری: « وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً » (بقره / 83) وبا مردم (به زبان) خوش سخن بگویید.

مصداق خوش گفتاری در آیات قرآن کریم: 1 - آگاهانه سخن بگوئیم: «لا تقف ما لیس لك به علم» اگر از آنچه به آن آگاهى ندارى پیروى نكن . اسراء، 36 2 - نرم و ملایم سخن بگوئیم: «فقولا له قولاً لیّناً لعله یتذكر او یخشى» طه، 44 اما به نرمى با او سخن بگویید شاید متذكّر شود یا از خدا بترسد . 3 - گفتار خود را با عمل همراه كنیم: «لم تقولون ما لا تفعلون» چرا سخنى مى‏گویید كه عمل نمى‏كنید . صفّ 3 4 - منصفانه سخن بگوئیم: «و اذا قلتم فاعدلوا» و هنگامى كه سخنى مى‏گویید عدالت را رعایت نمایید . انعام، 152 5 - بر طبق حق سخن بگوئیم: «قولوا قولاً سدیداً» همیشه به حق و صواب سخن بگویید . احزاب، 70 6 - با نرمى سخن بگوئیم: «فقل لهم قولاً میسوراً» با گفتار نرم و آمیخته با لطف با آنها سخن بگویید . اسراء، 28 7 - بلیغ سخن بگوئیم: «و قل لهم فى انفسهم قولاً بلیغاً» نساء، 63 و با بیانى رسا نتایج اعمالشان را به آنها گوشزد نما . 8 - فصیح سخن بگوئیم: «و اخى هرون هو افصح منّى لساناً فارسله معى» قصص، 34 برادرم هارون زبانش از من فصیح‏تر است او را همراه من بفرست تا یاور من باشد . 9 - به طرز نیكو سخن بگوئیم: «قولو للناس حسناً» و به مردم نیك بگویید . بقره، 83 10 - بطرز نیكوتر سخن بگوئیم: «قل لعبادى یقولوا التى هى احسن» به بندگانم بگو سخنى بگویند كه بهترین باشد . اسراء، 53 11 - بطرز شایسته سخن بگوئیم: «و قولوا لهم قولاً معروفاً» و با آنها به طور شایسته سخن بگویید . نساء، 8 12 - كریمانه سخن بگوئیم: «و قل لهما قولاً كریماً» گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو . اسراء، 23 13 - پاكیزه سخن بگوئیم: «و هدوا الى الطیّب من القول» حج، 24 و به سوى سخنان پاكیزه هدایت مى‏شوند . 14 - سعى كنیم در سخنان خود مردم را به سوى خداوند دعوت كنیم: «و من احسن قولاً ممن دعا الى اللَّه و عمل صالحاً» فصّلت، 33 چه كسى خوش گفتارتر است از آن كسى كه دعوت به سوى خدا مى‏كند .

سوره بقره آيه 6 إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ سَوآءٌ عَلَيْهِمْ ءَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ‏ ترجمه: همانا كسانى كه كفر ورزیده‏ اند، براى آنها یكسان است كه هشدارشان دهى یا هشدارشان ندهى. آنها ایمان نخواهند آورد. «كفر»، به معناى پوشاندن و نادیده گرفتن است.

و مصداق آن شخصی که منكر دین، است و به سبب اینكه حقایق و آیات الهى را كتمان مى‏ كند و یا نادیده مى‏ گیرد، كافر خوانده می شود. کافران كه در گمراهى و كتمانِ حقّ، حاضر به پذیرش آیات الهى نیستند؛ در برابر دعوت پیامبران، مقاومت می کنند. و این لجاجت، عناد، ظلمها، ستمها و تعصّب جاهلانه نمونه بارز کفر در عالم واقع است. باران كه در لطافت طبعش، خلاف‏ نیست‏ در باغ لاله روید و در شوره‏ زار، خَس‏ تفسیر نور

 أُوْلَئِکَ عَلَی هُدیً مِّن رَّبِّهِمْ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (5)
تنها آنان از جانب پروردگارشان بر هدایتند و آنان همان رستگاران هستند. 

در قرآن، رستگاران دارای ویژگی های زیر هستند:
الف: کسانی که در برابر مفاسد جامعه، به اصلاحگری می پردازند.**آل عمران، 104.***
ب: کسانی که امر به معروف و نهی از منکر می کنند.**آل عمران، 104.***
ج: کسانی که علاوه بر ایمان به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ، او را حمایت می کنند.**اعراف، 157.***
د: کسانی که از بخل دور هستند.**حشر، 9.***
ه: کسانی که در قیامت از حسنات، میزانِ سنگین دارند.**اعراف، 8.***
رستگاری، بدون تلاش بدست نمی آید و شرایط و لوازمی دارد، از آن جمله در قرآن به موارد ذیل اشاره شده است:
* برای فلاح و رستگاری، تزکیه لازم است. (قد افلح من زکّیها)**شمس، 9.***
* برای فلاح و رستگاری، جهاد لازم است. (جاهدوا فی سبیله لعلکم تفلحون)**مائده، 35.***
* برای فلاح و رستگاری، خشوع در نماز، اعراض از لغو، پرداخت زکات، پاکدامنی، عفت، امانتداری، وفای به عهد و دوام و پایداری در نماز، لازم است.

تفسیر نور

انقلاب اسلامی ایران و عبرت‌های عاشورا
هر تحلیل‌گر منصفی در ریشه‌یابی انقلاب اسلامی ایران، عنصر فرهنگ دینی را اگر تنها انگیزه انقلاب مردم ایران معرّفی نکند، حداقل اساسی‌ترین و پررنگ‌ترین خواهد دانست. رهبر انقلاب، که با اشاره او همه چیز رقم می‌خورد، مجتهد عارف و فقیه وارسته‌ای بود که جز حرف دین و ایمان و اسلام از او شنیده نشد. کانون انقلاب مساجد، مظهر اسلام و پرستش بود. شعارهای انحرافی یا اصلاً جایگاهی نداشت و یا بمحض این که عرض اندام می‌کرد در موج حرکت دینی و شعارهای مذهبی رنگ می‌باخت و محو می‌گردید. «واسیلی توراجیف. کارشناس سیاسی نشریه آسیا و آفریقایی(رموز) در کتابی که حاوی مقالات جمعی از متفکران روسی پیرامون انقلاب اسلامی ایران است می‌نویسد: اعتقاد به دین الهی در کلیه برهه‌های انقلاب اسلامی ایران اصل برتری است که مانع ریشه دواندن خواسته‌های نفسانی در تغییرات اجتماعی جامعه اسلامی می‌گردد.[1]

این فرهنگ دینی که زیربنای انقلاب اسلامی ایران است، رنگ عاشورائی و حسینی دارد. از محرم شروع می‌شود و در قتلگاه جنگ تحمیلی و شهادت‌های حسینی‌وار، به اوج خود می‌رسد. شعار عاشورائی هیهات منا الذّله از سپیددم انقلاب تا امروز که با شعار ما اهل کوفه نیستیم علی تنها بماند پیوند خورده پر معناترین و زیباترین شعار است که با فشارها و دشمنی‌های روزافزون استکبار جهانی روز به روز زنده‌تر و کارآتر می‌شود. «اگر ما پیام امام حسین(ع) را زنده نگه می‌داریم، اگر نام امام حسین علیه‌السلام را بزرگ می‌شماریم، اگر این نهضت را حادثه عظیم انسانی در طول تاریخ می‌دانیم و برای آن ارج می‌نهیم برای این است که یادآوری این حادثه به ما کمک خواهد کرد که حرکت کنیم و جلو برویم و انگشت اشاره امام حسین علیه‌السلام را تعقیب کنیم و به لطف خدا به آن هدف‌ها برسیم و ملت ایران انشاء اللّه‌ خواهد رسید.»[2]

صفحات: 1· 2