اعتماد به نفس

 اعتماد به نفس، اتکا به نيروها و توانايي هاي خود و بهره گيري از اين نيروهاي خدادادي، در مسير پر پيچ و خم زندگي و مشکلات و سختي ها بار خود را خويش به دوش کشيم، نه آن که دست نياز به سوي ديگران بگشاييم و چشم به آن ها بدوزيم. اسلام نيز به اين خوداتکايي و اعتماد به نفس با توکل به خدا، تاکيد دارد. [1] اعتماد به نفس عزم انسان را راسخ مي کند و انسان را به قله هاي سعود و پيشرفت مي رساند.

ويژگي هاي افراد داراي اعتماد به نفس
1. داشتن احساس مثبت به خود، خدا، زندگي و مردم، و روابط با آن ها.[2]
2. داشتن اعتدال و عزت نفس
3. توجه به باورهاي ديني و نقش سازنده آن ها در زندگي.
4. در برابر مشکلات زندگي صبورند و شکست و سختي ها را مقدمه پيروزي مي دانند.
5. مشورت با ديگران و استفاده از تجارب ديگران، براي زندگي خوب اهداف (ابتدائي، متوسط و نهايي) با توجه به اولويت دارند.
6. بهره مندي از نشاط روحي و سلامت جسمي و هر شب به مرور برنامه هاي روز خود مي پردازند (براي رفع عيوب) ـ برنامه ريزي دارند.[3]

pan style="font-size: 10pt;">7. نظارت و کنترل احساسات و عواطف: (محرک اصلي احساس ها و عواطف مغز است، با کنترل آن رفتار را نيز کنترل کرده ايم).
8. شجاع، با اراده و بلند همّت اند.
9. از نيازمندان دستگيري مي کنند.
10. مسئوليت پذيرند و از بيکاري نفرت دارند.
11. توجه زيادي به خودشناسي دارند و به سادگي محدوديت هاي خويش را مي پذيرند.
12. قدرت رهبري مقتدرانه گروه را دارند ولي رياست طلب نيستند.
13. آن قدر برخود تسلط دارند که با توجه به انرژي دروني خود مي توانند در هر زمان که لازم باشد در مقابل ديگران نه بگويند.
14. توانايي شکوفايي استعدادهاي خود را دارند و مي توانند از آن ها استفاده کنند.

راه کارهاي تقويت اعتماد به نفس
1. ارزيابي امکانات و محدوديت هاي خود: تطابق واقع بينانه بين توانايي ها و محدوديت ها. اگر کسي پيش از توانايي خود از خود انتظار داشته باشد او گامي بر خلاف اعتماد به نفس برداشته است.
2. ثبت و ياد آوري نقاط درخشان زندگي: فهرستي از موفقيت هاي کوچک و بزرگ گذشته خود تهيه کنيد. هر از گاهي آن را مرور کنيد: ياد آوري و مرور آن به شما يک نوع مسرّت باطني مي دهد.
3. تلقين به نفس: در همه حال به خصوص قبل از خواب[4] جملات مثبتي را به خود تلقين کنيد؛ اين امر اگر تکرار شود اثر بادوام در شخصيت شما بر جاي مي گذارد.
4. احراز شايستگي در عمل: کارهاي محوّل شده به خود را (کوچک و بزرگ) به خوبي انجام دهيد و با اين کار مهر تأييدي از طرف ديگران بر رفتار و عمل خود دريافت کنيد. معمولاً افرادي که کارهاي خود را نيمه تمام رها مي کنند، احساس خوبي در مورد خودشان ندارند. ملاک ارزيابي شخصيت صرفاً در کارهاي بزرگ ظاهر نمي شود؛ بلکه در چگونگي انجام کار تجلّي مي يابد.
5. مطالعه زندگينامه بزرگان: اين کار به شما نيرو مي دهد که در مقابل سختي ها سر فرود نياوريد و توانايي هاي خود را بسيج کنيد و به جنگ ضعف هاي خود برويد. اين کار باعث مي شود که شما به جنبه هاي مثبت شخصيت، زندگي و انسان ها بيشتر توجه داشته باشيد، اغلب انسان هاي موفق بر اثر تلاش، بردباري، تحمل فقر و نداري به مراتب عالي رسيده اند، فقط کافي است شما زندگي افراد موفق را مطالعه کنيد اين کار بهتر است به طور روزنامه و 5 الي 10 دقيقه انجام شود تا اثر بخش تر باشد.
6. توسعه اطلاعات عمومي: اطلاعات عمومي به شما فرصت مي دهد که با آمادگي در مباحث گوناگون به بحث و تبادل نظر بپردازيد و با تشويق هاي ديگر مواجه شويد و نيرو بگيريد تا گامي بلند تر برداريد.
7. تقويت ارتباط با خدا: براي موفقيت خود به خداوند توکل و توسل داشته باشيد و از او بخواهيد در تنهايي ها و نا اميدي ها دستگيري کند؛ چشم اميد از غير او بستن و به او پيوستن اعتماد به نفس شما را تقويت مي کند.[5]
8. تقويت اراده: اعتماد به نفس امري اکتسابي است.[6] انسان هاي شاخص تنها با همت خويش آن اطمينان خاطر و اعتماد به نفس را ذره ذره اندوخته اند.
9. تمرکز فکر: مثل ذره بين عمل کنيد، نور را متمرکز کنيد و آتش ايجاد کنيد؛ يعني از پراکنده کاري پرهيز کنيد. اگر توانايي هاي شما يک جا جمع شود موفق تر خواهيد بود (به داشته هاي خود تمرکز بخشيد.)[7]
10. متين و جدي باشيد، و با خودکم بيني و کمرويي مبارزه کنيد؛ بدانيد که کمرويي يک معلوليت اجتماعي است.
11. در جمع نظر دهيد (جامعه پذيري).
12. خود را به نظم و دقت وادار کنيد و سعي کنيد هميشه خندان و متبسم باشيد.
13. انتقاد پذير باشيد.[8] جواب انتقاد را با انتقاد ندهيد؛ سعي کنيد با خوب شنيدن انتقادها زمينه خودشناسي (شناخت ضعف و نکات قوت) را فراهم آوريد. و همچنين از انتقاد سازنده و محترمانه نترسيد.
14. به زندگي خوش بين باشيد و از يأس و نااميدي دوري کنيد.
15. خود را به قناعت و کم توقعي عادت دهيد.
16. از کارهاي کوچک شروع کنيد و سپس به کارهاي بزرگ و بهتر دست بزنيد.
17. نقاط ضعف خود را بپذيريد و خصوصيات مثبت خود را تقويت نماييد.
18. از اعمال موفق خود تقدير کنيد و در صدد جبران شکست هاي خود بر آييد.
19. در فعاليت هاي اجتماعي بيشتر شرکت کنيد و سعي کنيد در جمع مؤثر باشيد.
20. از زير بار مسؤوليت هايي که به شما واگذار مي شود شانه خالي نکنيد.
21. بعد از تصميم به انجام کاري قاطع باشيد و به خدا توکل کنيد و از او و ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ ياري جوييد.
22. در کارهاي خود اهدافتان را مشخص کنيد و انگيزه تان را تقويت کنيد و طبق آن اقدام کنيد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] . ر.ک: شجاعي، محمد صادق، توکل به خدا راهي به سوي حرمت خود و سلامت روان، قم، مؤسسه امام خميني ـ رحمه الله ـ، 1383، ص50.

[2] . نينوايي، ژيلا، اعتماد به نفس راه خوشبختي، نداي فرهنگ، چاپ دوم، 1375، ص 24.
[3] . جزوة شماره هفت مرکز مشاوره حوزه علميه قم، آثار و راه هاي اعتماد به نفس، ص 5.
[4] . مغز حتي در خواب نيز در حال فعاليت و پردازش اطلاعات است.
[5] . شرفي، محمد رضا، مشکلات تربيتي را چگونه حل کنيم، تزکيه، 1377، صص 9ـ 6 (اقتباس).

[6] . شرفي، محمد رضا، جوان و نيروي چهارم زندگي، سروش، 1380، ص 14.

[7] . حقيقي محمد علي، تکنولوژي و مهندسي فکر، انتشارات فراوان، چاپ چهارم، 1382، ص 241.

[8] . اعتماد به نفس برتر، گيل ليندن فيلد، حميد و نگار اصغري پور، جوانه رشد، 1382، ص 136 (اقتباس).

محمدحسين قديري - مركز مطالعات و پژوهش هاي فرهنگي حوزه علميه 

منبع : اندیشه قم