سیره اخلاقی امام سجاد(علیه السلام)

دراین مجال جلوه ها و نمونه هایی از فضائل، سیره و مکارم اخلاقی آن حضرت را که الگوی بی بدیل برای جوامع بشری است به تصویر می کشیم:

1.فضونی عبادت و نیایش امام چهارم(علیه السلام) درپیش گاه خدا به حدی بود که آن حضرت سرور زینت بخش عبادت کنندگان (سید العابدین، زین العابدین) و بسیار سجده کننده (سجاد) لقب یافت. (شیخ صدوق،علل الشرایع،ج1،ص233.نرم افزارجامع الحدیث.)

2.عفو و گذشت و پاسخ بدی را به نیکی دادن از دیگر خصلتهای پیشوای چهارم (علیه السلام) بود.

روزی مردی هاشمی به امام سجاد (علیه السلام) جسارت کرد. آن حضرت سخنی نگفت. پس از بازگشت آن مرد، امام (علیه السلام) به آن حاضران فرمود: آنچه این مرد گفت شنیدید، دوست دارم همراه من نزد او برویم و پاسخ مرا نیز بشنوید. ما تجرعت جرعه احب الی من جرعه غیظ لا اکافی بها صاحبها (اصول کافی، ج 2 ، ص 109 ،نرم افزارجامع الحدیث.)

امام (علیه السلام) به راه افتاد و این آیه راتلاوت می کرد: «پرهیز کاران کسانی هستند که - خشم خود را فرو می برند و از خطای مردم در می گذرند، و خدانیکوکاران را دوست می دارد.»  الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ ۗ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ ﴿١٣٤﴾ آل عمران

3. بخشش به نیازمندان و رسیدگی به مشکلات آنان، خصلت فراگیر همه امامان معصوم علیهم السلام  و از جمله فضیلت های امام سجاد (علیه السلام) بود. روش امام زین العابدین (علیه السلام) در انفاق و صدقه دادن این بود که قبل ازآن که صدقه را به نیازمند بدهد آن را می بوسید. وقتی از علت آن سوال شد، فرمود: من دست سوال کننده را نمی بوسم، بلکه دست پروردگارم را بوسه میزنم. صدقه پیش از آن که به دست نیازمند برسد به دست پروردگارم می رسد.(علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 46، ص 74 ،نرم افزارجامع الحدیث.)

4.شجاع و دلیر و ظلم امام چهارم هم چون سایر امامان علهیم السلام، شجاع، دلیر و ظلم ستیز بود. موضع سخت و سخنانی کوبنده آن حضرت در برابر ستمگران خود کامه ای هم چون (عبیدالله) ، (یزید) و (عبدوالملک)بهترین گواه قوت روحی و شجاعت آن بزرگوار درجریان های بعد از واقع کربلا و دوران امامت آن امام همام است.

در برابر عبیدالله که آن حضرت را تهدید به قتل کرده بود فرمود: آیا مرا به کشتن تهدید میکنی؟ مگر نمی دانی که کشتن شدن (در راه خدا) روش ما و شهادت، کرامت ماست؟ اءبالقتل تهددنی؟اما علمت ان القتل لنا عاده و کرامتنا الشهاده (ر.ک: اعیان الشیعه، ج 1، ص633)

دربرابر یزید فرمود: ای پسر معاویه و هند و صخر! تو میدانی که جدم علی بن ابی طالب (ع) در روز بدر، احد و احذاب پرچمدار اسلام بود ولی پدر و جد تو پرچمدارکافران بودند(همان)

نتیجه آنکه سیره اخلاقی و فضایل و کرامات اهل بیت (علیه السلام) کامل ترین و بی بدیل ترین سیره و فضایل اخلاقی است و منحصر به یک دوره یا مرحله ای از زندگی پر بار ایشان نمی شود و درلحظه لحظه زندگی ایشان ساری و جاری است. اما این روحیات و کمالات بسته به شرایط زمانی و مکانی و در برابر افراد و جریان ها متفاوت است.